PHẢI KHÁC

Tập thơ của Lê Huy Quang. 108 bài. 1968-2008

Nhà xuất bản Hội Nhà văn Việt Nam- 2009.

Bản Email tập thơ PHẢI KHÁC. Lê Huy Quang    

Cuộc đời. Ai nhớ. Ai quên?

Nhưng mà PHẢI KHÁC. Mới nên CHỮ NGƯỜI

Phần I

NHỮNG BÀI HÁT RU LÀ MẸ

1968- 1987

  QUÊ CHA

1. 

Cỏ non xanh tận chân trời

câu thơ Nguyễn Du ngấm đầy vị biển 

cát

      gió

            chuông nhà thờ

                                           cầu nguyện

mặt trời xóa bóng cuối tầng sao

một chén rượu nhớ Thi hào Họ Nguyễn

đêm về nghe nước mắt nao nao…

2.

Thấm khô cát sau đêm mưa

bất ngờ lên xanh những miền quả chín

gió Lào gai gai nóng

thương quê nghèo một nón lá em đưa… 

1964- 1968

        NHỮNG BÀI HÁT RU LÀ MẸ    

1.

Hãy về đây con

con của mẹ

đứa con trai từ hai  bàn tay mẹ ra đi

đứa con trai ngày bé thường vẫn ngồi im

đầu gió cửa

khi chiều sém hoàng hôn mẹ chợ muộn về

lẫn trong màu tím của đường ngói đầu tiên

rồi cây

màu cây con trai mẹ đựng vào trong mắt

những mắt cây vào đêm…

2.

Và giờ đây

con trai mẹ đi từ lúc nào không nhớ nữa

là nước mắt

là lửa

là nắng mưa sương gió

đã chín dần trong sức lớn bàn chân

bàn chân con ngày bé đạp đạp trong nôi 

bàn chân con lên hai chập chững

từ chõng tre ra đến bậc cửa

từ bậc cửa ra đến mặt hè

đâu đâu cùng nằm trong bóng mẹ chở che…

3.

Hãy về đây

mẹ hát con nghe

những bài hát ru riêng dành con trai mẹ

mang trong sức nặng những niềm đau

của gió

của mưa

của nắng

của sương và lửa

đầy nước mắt…

và sau nhất 

con- là- bài- hát- ru- của- mẹ

cả đời ru con…

              XÓM CA

hễ trở trời

muỗi bay vào từ bùn ao cỏ dại

trăng trắng liềm cao 

nước vòng chậm rãi

xóm ngủ rồi 

xóm trắng sương đông

em ngủ rồi

em thay lần lót trắng………….

             GIÊNG XUÂN

                                            Tặng Nhà thơ Trúc Thông

mương nước sáng bờ cây chiều

dẫy dẫy

            cột đèn 

                      chim rũ cánh mưa

em đi làm rửa chân gầu giếng ấm

ao xóm

                   cầu về 

                                       gái xóm

giêng rồi 

              thấp thoáng 

                                   áo em giêng.

1966-1968

                   HÀNH HƯƠNG

tôi sững sờ trong sặc sỡ đào hoa,

gió se se 

                 sao em hè 

                                    manh áo ?

chiều cuối năm trẻ mẫu giáo tập đánh vần

em ba lô dài quê quà tết mẹ

trời xanh lá rách bươm từng mảnh

câu đối Hàng Bồ ấm sắc cánh sen…

đường chung tay đi sáng nắng 

hương thoảng trầm tóc em chăm sóc ai?

tiện thể không em ta gửi nụ cười

tàu điện triền miên dậy phố

ngơ ngác người em nơi nào về?

làm âm vang Ga Hàng Cỏ

se se

               một gió 

                                         còi tàu………….

        ĐẦU Ô CHUYỂN GIÓ

Trời chuyển gió nên đầu ô vội vã

Lạnh ngang đầu một mảnh khăn em

Và cứ thế ra đi khép lửa tắt đèn

Thôi mẹ hỡi đừng chờ con gọi cửa

Đông cứ gió phần cơm chăn cất ủ

Đâu buồn vui tầm tã tháng ngày

Sương dầm tê buốt hai tay

So vầy tóc tạnh.

Đông cứ gió. Cho mắt quầng thức sáng

Cho em về ngơ ngác hôm mai

Màn khuya buông trắng giọt thơ dài

Bơ vơ phố một nét mày xa lạ

Đầu ô gió sao đầu ô run rẩy quá………..

Đông cứ gió. Cho ngọn đèn nhuốm lửa

Năm canh chia đều khoảng giữa môi em

Năm cửa ô rải dọc bờ thềm

Tê tái trở mình xanh xác lá

Mẹ ơi nhớ những gì không còn nữa

Cầu Long Biên sông Cái trầm qua

Lưng rượu vỗ về lưng ấm ngủ

Em ơi vì ai lần lữa ?

Đầu ô nào

                riêng gió

                                 dẫn đưa anh

Gió đầu ô gió đầu ô em

Gió đầu ô gió đầu ô đông

Khi tóc ai về buông giấc

Mai này còn bóng ấm lên không?

Qua đông 1967- 1968

SÔNG HỒNG

đêm này gặp nhau 

anh thắp sáng hơn con người em

anh

là sự thắp sáng đường em đi 

những ngả mòn

em

cảm giác khi chia hai

là – sự- thắp- sáng- mọi đêm- không- anh.

             LỜI HÁT

anh, ngoảnh lại sau mình

ôi những lời hát cũ !

em, tóc hay cỏ mà thơm?

bay rối bời giữa gió…

1968

                   NƠI ĐÓ

giã tõ n¬i ®ã giã lªn

m­a tõ n¬i ®ã vÒ trªn nói rõng

m©y tõ n¬i ®ã m©y dõng

n¾ng tõ n¬i ®ã n¾ng bõng s¾c vui

em lµ n¬i ®ã em ¬i

n¬i ai t×m ®Õn ai n¬i hÑn hß…

                     CHỢ HOA

                                   Tặng Nhà thơ Lê Đạt

Không nhớ nữa mọi nẻo đường ta đến

Màu hoa nào riêng sắc em?

Mặt hè nghiêng tay chọn

Mặt tường nghiêng khuất thềm.

Gió gió nghiêng về phía kín,

Nơi nghiêng người anh điệp khúc em. 

Tết 1968-1969

            HƯƠNG NẮNG

Hương nắng tròn vo con mắt

say hè đưa nụ ve ngân

rung cánh ong đàn ngọt mật 

không gian mơ màng im.

Tóc ai hong nắng gội?

chúm chím cười phượng đỏ màu môi

tán bàng vươn cao lá mới

cung trời hoa mây nhẹ trôi.

Êm nghe như em

Hương nắng mơn man mắt người.

                  CHÂN DUNG

                                          Tặng Phạm Thị Thanh Vân                

1.

Mọi thứ tưởng tượng đều hết linh thiêng

Em là mẩu tin hằng ngày

                    quán nước chè năm xu đầu phố.

Anh nhặt và anh nghe

từ tay này anh chuyển em sang tay kia

Anh nói

– Em là con toán bất động sản

Anh giải tìm trong lãng quên!

Em là phin cà phê pha đêm,

Em nhỏ giọt vào mắt anh nóng bỏng

Em nhỏ giọt vào tay anh sóng sánh

Ta nhỏ giọt

                  giọt giọt

                                vào nhau

2.

Em ơi đêm nay hãy tẩm quất cho anh

mỗi 

      đốt

            xương

                         anh  

                                em rút lên trần nhà

                                                               cao vót

Em ngồi ngang lưng anh em ve vuốt

cho vơi nỗi nhọc nhằn

rồi cuối cùng một phút thảnh thơi hơn

Em yêu anh gánh thêm đòn tội nợ

Anh làm con nợ thời gian…………….

3. 

Bệnh già đến với anh sớm lắm em ơi

kết quả bốn mùa rong chơi  phố

Anh không đội mũ

phơi tóc khét màu mưa đông nắng hè

Anh không quyền yêu em, em còn sạch quá

Hai mươi năm sau

                             Em làm đàn bà góa

Anh sẽ đến tìm em

Anh sẽ đến vào đêm sập cửa

phần con ta nuôi chung không cần đổi họ

Ta ôm ấp mối tình tang

Anh lang thang em

Anh xanh xao em

Anh mi ni em

Đêm về

            Anh

                     tiết canh 

Em…………………………………………..

1969

                    NHỚ  

Nửa đêm gió lạnh chuyển về

Đã trở giấc rồi khó nằm lại ngủ

Bão. Cơn bão xa từ tay em dấu ủ

Bốn đỉnh màn tôi bão nhớ đầy.

      CHIỀU PHỐ

                                     Tặng Họa sĩ Bùi Xuân Phái

1.

tôi gặp người hoạ sĩ

đầu chỗ rẽ

mắt nhòe tôi

bức tranh phố nằm nghiêng.

2.

những bức tranh phố 

                                  nằm nghiêng

đón tôi

không về nhà

người họa sĩ

                   chân đóng đinh

                                             mặt hè chiều màu ghi. 

3.

những bức tranh phố 

nằm nghiêng

cùng tôi

người họa sĩ Phố- Phái

cùng tôi

đi

và cùng tôi

có- cả- đường- công- tua– đen- bức- tranh- phố- xám…

4.

những bức tranh phố nằm nghiêng

đầu

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – –    chỗ

rẽ

cùng chúng tôi đi

có- cả- đường- công- tua– màu

                                               bức tranh 

                                                            Phái sáng……………………

1970  

              THANH ÂM

1.

Tôi lay dậy nhiều thanh âm

Phía bên kia bức tường sám hối

Mắt tôi nối nối 

Đường đất trời ngang tay  

Đêm nay là bao nhiêu đây?

Tôi nguyện cầu dấu mẹ

Tôi nguyện cầu những trắng mong manh.

2.

Em pi- a- nô

Trường âm nhạc Việt Nam,

Đối diện nhà thờ Cửa Bắc.

Đêm đêm

                                          Anh 

                                   Hè

                         Em 

             Vụng

Trộm

Qua thanh âm khe cửa lọt xuống đường

Chỗ anh đứng lâu ngày 

              lõm

            xuống

Thụ thai người gác cổng

              thức

          canh em !!!

1970

                       KHOẢNG CÁCH

chín tháng học xa, một mùa bên anh không hết

ba ngấn nắng em về 

ba ngấn nắng em đi……………………………

đêm đêm

anh nghe tóc em hắt bóng bên này cửa sổ

khoảng cách ba mùa dại dại tìm tay……………

cành tay anh im cành tay em

cành tay em im cành tay đêm…………………..

                     NGÕ

Em về ngõ nhỏ nơi đầu ngọn xoan

Thay áo hè xòe hoa ngọn gió

Nơi ngọn đèn xanh lá 

Ôm quanh thức trở ngọn trời

Máy nước đầu ngõ đòn gánh cong lưng

Ngực tròn sức lớn

Sóng- sánh- tóc- nước- đọng

Đèn- nhòe- lay- chân- thùng

Ngõ nhỏ trả về tuổi nhỏ

Nơi dấu đường ôm đầu ngọn xoan

Sao Mai sao Hôm ôm ngọn lá

Nơi anh 

                    chờ

                                   ngọn em.

             BÀI THƠ THỊ XÃ

1.

Ngày trước anh đi

Em vào mùa thi cử

thư gửi em dài không địa chỉ nơi anh

Hà Bắc- Thái Bình không đo bằng cây số 

Sông Cầu sông Hồng sông Trà Lý chung lũ đầu nguồn…

 2.

Anh lại nói về mình những rông dài kể lể

những bước lang bang ăn đỗ ngủ nhờ

lại vòng xe đỡ mỏi đường khuya

chưa biết đất người 

nơi mình giao gặp…

lại những nắng mưa bộn bề cóp nhặt

nhớ mẹ già còng thêm nữa chờ trông

Mẹ ơi, càng đi xa càng sấp mặt quay lưng

tìm bốn hướng con chắp tay về hướng mẹ

vẫn biết sinh ra trên đời là vô lý

thân nỗi này mẹ phải đa mang…

3.

Nhà thờ thị xã ngân nga tháp chuông

dựng đứng chiều hôm lật luồng nắng sớm

tiếng chuông thỉnh cầu bay bổng

chợt phút đang say.

Em ơi giữa trời, anh thay Chúa dang tay

ôm vào mặt mình mọi điều anh nghe mọi điều anh thấy

với Đan- tê và nàng Bê-a – tơ-rít

một chỉnh thể em hoàn thiện giữa giao thời…

4.

Bia hơi Hà Nội xe về nửa tháng nay

bởi vắng người

nên anh xếp hàng ghi chỗ

em ơi, trước mọi mùi say anh cười thả cửa

cho nước mắt mình

không dọn cớ trào ra

cho thịt da mình xâm xấp tháng đi xa

vào mùa nắng năm nay anh biết mình đầu trần đội nắng…

5.

Ghế ngược ghế xuôi

người ca nô về người ô tô đến

kem cốc năm hào ram ráp gió bờ sông 

cầu phao nước lên nước ngập bồng bồng

đò ngang sang về chuyến chuyến…

anh làm con dã tràng ở biển

xe cát về theo lớp sóng sóng đi

6.

Ở Hội chợ này, con gái thuyết minh về 

dọn kín tầng ba,

con gái tóc đuôi sam tóc dài tóc ngắn

con gái áo nâu con gái áo hồng áo trắng

con gái hay buồn con gái lại hay vui

con gái qua cửa phòng tôi 

ngấp ngó ngấp nghiêng

nhờ vẽ hoa hồng hoa sen vào sổ tay làm nhật ký

Em ơi em sau những ngày không nghỉ

Anh mong về trong ngón ngón mưa em…………..

Mùa lũ lụt – tháng 7/1971

          ÁM ẢNH

Ám ảnh anh

từ ảnh em

Hài vệ nữ hoa nâu buồn

thế rồi bích đào tàn lụi

những bắt đầu xuân…

            NƠI DỐC 

                    Tặng Tác giả Ngọc Thụ

nguyên lối ấy

em cúi đầu mải bước

nguyên lối này

anh lọt hình em

hai ngả phố hôn nhau nơi đầu dốc

                                           đôi đôi

                        con mắt

ngược chiều!

             MƯA 

Mưa dài hai vòng tay

Mưa dài hai vòng quay

Mưa dài đi vô lối

Mưa dài mua mùa bay.

Mưa dài mua mùa say

Mưa dài loa qua ngày

Mưa dài em không nói

Ta dài mùa khóc mướn thương vay.

Hải Phòng

                             Tường Vân ơi, đêm nay nhờ chăn chiếu ngủ,

                             Phố nhỏ Kỳ Đồng, căn gác cũ thức canh nhau.

1.

Đêm đêm tôi thức Hải Phòng

gió ghé biển cửa em về muối mặn

cách hai tầm tay

                          hình thù tàu chiến Mỹ

bom và mìn lấp lửng trời xanh.

(Cầu em Hạ Lý sang anh)

Tam Bạc đỏ phù sa máu

em gái Cô Tô đảo về con ốc nhỏ

gâm gấp tay tôi…

Gâm gấp tay này mồ côi

tay mồ côi nên nhiều điểm tựa

tay tựa lưng tay 

                           và nghe rất rõ

gác cà- phê quán đổ  đợi ai về ?

Cây Hải Phòng, thay lá muộn vào đông

Chọc cao trời im xé !

2.

Tôi về giữa bạn bè thật lạ thật quen,

mảng tường đổ nghiêng vòng em mùi vôi vữa

bất chợt người điên ngây nhìn bom toạ độ

cây đại già phơi lá trắng khom lưng

Tôi mầy mò đêm, phác thảo vóc Hải Phòng

giữa Hà Nội, im chén chè khói thuốc

Tôi hình dung mặt mình bom loang lổ

nên Hải Phòng thắp sáng mùa vui…

dưới đó trên này- ranh giới chia đôi,

em tóc hai phần hai phần bắt lửa

Tôi đi suốt tóc em…

                                   Tôi sắp sửa

Tôi phân phối chia đều mọi góc đơn côi.

Em dự trữ mình căng suốt mặt tôi,

Tôi uống Hải Phòng

                               cốc vại cà- phê lấm đầy than bụi

giây lát người yêu ngang cần trục mạn tàu

Em đi em đi trời cảng màu nâu

đèn cảng màu da cam, mắt em đen đất cảng

biển xa sáng lân tinh

                               ngọn hải đăng phát sáng

màu đỏ nhón tay mở cửa bình minh.

Tôi đi tôi đi cắt nghĩa lại mình,

Bài thơ tặng em bay lên từ đôi nạng gỗ

Tôi đi ngược cảng chiều nổi gió

Em Th?y Nguyên về bên ngoại gốc xanh xoan…

3.

Trăng trung thu

                          theo em

                                        về lại Hải Phòng,

Bến Bính phà sang sông Cấm.

Em ra đi thoáng một gió ven bờ

một mặt vỉa hè thức dậy

Ai quên hết nên ai đành biết vậy?

em một nẻo đường

                                kịp chuyến 

                                                   xích lô ga.

Em ra đi nên ở lại góc nhà

giàn mướp xoè hoa mở ngõ

em ru con nằm yên ngủ

vụng về cả thoáng nhìn nhau

vụng về nên bão bảy qua mau,

trời trắng mưa nguồn chớp biển.

Tôi thay em Bến Bính sang phà

ca nô Quảng Yên bốn giờ đổi chuyến

từ phía ấy th?y triều lên xuống

ai- sẽ- sàng- hai- vai?

hoang dã ven sông bãi sú chạy dài,

muôn thuở sắc ngời nước mặn

ẩn dấu bên trong, một đôi điều cay đắng

cứ tan dần trong em

cứ tan dần kịp chuyến tàu đêm

Hà Nội- Hải Phòng xoè tay chong vẫy…

Tôi ngắm nhìn trang trải 

chồng chất chi điếm những nợ nần

4.

Tôi nắm tay em

                          ngang cửa sóng 

                                                     Bạch Đằng,

nên vất vả đâu bằng cơn mưa chợt đến.

Phà Rừng ơi, dài bãi bến

Em giờ này ngủ trọ nơi đâu?

Hãy ngủ đi em

Tôi canh giấc bên thềm

miền đất lạ quầng than đen phố

Tôi đếm dẫy cột đèn giăng hàng chắn ngõ

định hình một nét người xa

( và tất tả bất ngờ,

thư em đến xa nhau mười lăm tiếng )…

Mẹ ơi. Đêm nay xa mẹ nữa con về,

thương mẹ quẩn quanh vất vả

con gói trọn tình yêu xa lạ

mong một chút quà…

đêm Hải Phòng vụt ánh sao sa

hai mắt mẹ bùng lên sáng chói

hai mắt mẹ tìm con không nói

tóc- mẹ- bạc- rồi- một- nắng- hai- sương…

5.

Tôi lại qua khắp nẻo khắp đường,

t?ng ô gạch hiền lành, t?ng mảng tường nứt vỡ

nhà máy xi măng ầm ã

ngây mắt nhìn ai?

lục soát lại mình

                           lục soát hành lý trên vai

lục soát cả âm thanh vô hình ngang trái

lục soát thư em đắn đo nét chữ

nghĩ gì một thoáng xa nhau?

lục soát nhau ngay từ chỗ bắt đầu

liệu biết sức mình tính toán

lục soát nhau rồi 

em- ơi- sòng- phẳng

Cầu Đất 

              lên đèn

                              đưa lối

                                              tối em đi

Tam Bạc bốn mùa trầm mặc nghĩ suy

hai bờ tìm nhau hong gió

mái ngói nhấp nhô nghiờng mỡnh di chuyển

mỗi ánh đèn soi mặt tôi tìm nhà quen đến

Em 

        lau mình

                         góc tắm 

                                        trắng

                                                    lưng ong.

6.

Hai bờ sông…………………………………..

                             người đi hai bờ sông

trăng rất sáng…………………………………………

                             nên vòng chân em rất sáng

trẻ con cười đùa……………………………………………

                                  chiến tranh vỡ ra từng mảng

Tôi ngắm Hải Phòng…………………………

                                 Sự- sống- sẽ- sinh- sôi.

 Hà Nội- Hải Phòng-1967.B52- 1972       

  KHÂM THIÊN

Tôi đang thấy em đi về,

nơi mảng tường cháy đen đầu phố

nơi chân cầu thang lửa sém góc nhà

nơi gốc bàng khô úa

tràn trề tuổi thơ…

Tôi đang thấy em,

soi gương đáy nước hố bom

một cánh hoa đào in bàn tay em nhỏ nhỏ

nơi quân thù vùi em xuống đó 

đã chôn theo một mảnh tim mình…

Nhưng đã làm lại rồi em ơi tất cả

dẫu hình dáng xưa không thể đắp bồi

Khâm Thiên trắng vành khăn tang đằm nước mắt

Đi qua mùa đông. Xuân nảy lộc non tươi. 

Tuần lễ B52. 28/12/1972

                    AN DƯƠNG 

      1.

      Tia sáng dậy đầu tiên

      đánh thức tôi qua khung cửa cháy B52

      một mảng em trời xanh đông úa

      con đường nào ngơ ngác ngang bên?

      Đêm trăng suông về lại An Dương

      trắng màu sỏi cát

      quán trà em lên đèn

      gió mùa  đê nghiêng

      rất nhiều hố bom

      rất nhiều nhà ngói mới

      rất nhiều cây non trồng

      rất nhiều em gái bế con

      rất nhiều chon von quán trọ

      em- chờ- tàu- điện- về- đâu?

      2.

      Giữa con sông và khoảng trống cánh đồng

      tôi chợt tên em nương nhờ qua gió

      người hát rong xuống hết giọng trầm

      thêm áo mặc em đi làm ca sáng 

      cầu phao ngược xuôi người xe chạng vạng

      ai mất ai còn thức trắng nhớ An Dương?  

      30/12/1972.

  NHỮNG KHÚC HÁT EM

1. 

Đêm nối đêm

anh nối em

những – ngang- nối- mỗi – người

nói về anh cho em

không thật nữa…

đưa tay nhau

một lần run

một lần môi

một lần úp mặt

một lần em đầy khóc

2.

Rồi từ chỗ anh

anh đếm đủ

bao ngả chờ xuôi ngược anh sang

anh chờ em những ngả mòn

anh làm em hiện tại

chặng đường vòng

những vòng xoáy ốc

anh đi đến em bằng độ dốc lòng tin

bằng độ nghiêng của nhớ

bằng độ cao khi bàn tay mở

bằng độ say giận hờn

anh đi đến em 

không- một- lần- hôn…  

3. 

Anh xin em một góc sân lùa gió

đêm về anh ngủ tóc em

bốn mùa lá gội bốn mùa quen quen

anh xin em làm một khung tranh

đóng mặt em lên tường anh khóa cửa

mình em ngồi đó

                               riêng em anh nhìn…

Những khúc hát về em

anh lại hát

– Em ơi

Em ra khỏi thơ- là em sẽ chết…

        SÁNG ĐẦU NĂM 1973

                                                Tặng Họa sĩ Lê Huy Hòa

1.

Vào năm mới con vào thêm tuổi mẹ,

Con vào nước mắt mẹ mỗi đêm.

Con tồn tại một lần con có thể,

Đất trời xoay gót mẹ lên.

2.

Sáng đầu năm

Quầy bia hơi Cổ Tân

gặp lại người quen

và em 

người lạ…

Cuộc sống hồi sinh…ta nâng cốc mừng xuân.

Cắt ngang thân hình em

qua hai con mắt tôi nhìn

nước giếng mùa xuân

ấm 

      và bốc hơi

                    và đầy vơi

                                 con gái.

Tôi tự xếp đặt, vừa là ông chủ, vừa là đầy tớ

đầy quyền hành trong tay

cắt xén

chối bỏ

đốt cháy.

B52 đốt cháy nhà tôi ( đêm 28 tháng 12/ 1972 ) bằng kim loại và lửa

Em du học xa về chết cháy dưới hầm sâu…

Hãy phóng hiện hình 

chính bản thân ta

phô bày

lấy em làm điểm tựa.

nên sáng xuân này

nghe nước mắt ướt vòng quanh…

 KÝ HỌA KHÔNG MÙA 

Bình minh hè nhợt nhạt,

trên quầng sáng mắt em.

Trời khô lên cao hơn

búp bàng non tõe lộc

Máy nước người gội tóc,

khuya cửa sổ sáng đèn.  

Em thay lần áo mỏng

ranh giới gọi mùa xuân

và gương mặt trẻ con,

mơn man hòn cuội trắng

một con đò xa lắm

căng buồm nghe gió nam

          SÁNG GA

                    Tặng Nhà thơ Hoàng Hưng

cái đói dồn về ga

chúng mình thì như thế

hoa phong lan vẫn nở

trời lên xanh cao hơn

thôi nói nữa thêm buồn

điều tiên tri nhảm nhí

ta và em vô nghĩa

trong làn điệu hôn dài

thân cò run chơi vơi

bốn ngàn năm lặn lội

trắng một chùm dấu hỏi

ném vào hư vô

chúng mình lề thói cũ

thôi nói nữa làm gì?

giữa trời ga sấp ngửa

nên còn đưa nhau đi.

 Ga Hàng Cỏ-1974

                         TỰ DO

                                    Tặng Nhà thơ Tuân Nguyễn 

Tự Do – hai tiếng ngọt ngào

mây trắng cây xanh mặt trời cháy bỏng.

Rửa mặt đánh răng như mọi người buổi sáng

với anh là khao khát mười năm.

Tặng nhau bài thơ và ô tem phiếu đời thường 

nước mắt nụ cười buồn vui trộn lẫn.

Đotstoievsky và Lũ người qủy ám

địa ngục thiên đường sau song sắt lặng câm.

Nâng chén rượu quê sẻ chia im lặng

hai tiếng Tự Do ta rũ sạch bụi trần.

Ngõ Ga Hàng Cỏ-1/ 5/1975.

            QUÊ MƯA

Anh yêu màu áo quê mưa em,

hong hong bạc nước

ngập ngập ao làng

ngập ngập đường ngang

lối nhỏ

xoan xoan lá đỏ  

lá vàng

con chép con rô quẫy, con ếch chờ bạn mỏi lưng…

Anh yêu màu áo quê mưa em,

khập khềnh đường sống trâu

khua khua nhạc mõ

mòn mòn cỏ

mưa mưa về

con chép con rô đẻ trứng

con ếch khòm lưng cõng bạn mải quên…

Anh  yêu màu áo quê mưa em,

trẻ con đẵm mình rộn bờ ao

non non ruộng mạ cấy

khơi khơi mắt giếng tròn

tre làng lớp lớp măng

xuôi bè lá

cây đa già tán ô che khắp ngả

mưa mưa mái đầu quen

mưa mưa mái đầu chen…

anh yêu màu áo quê mưa em

anh yêu màu áo quê mưa mình

anh yêu màu áo ao làng nhuộm

mãi mãi nguyên màu áo mẹ quê hương…

                      HẠT GIỐNG

Hè năm nay

Tôi gieo hạt giống em

( mảnh đất bỏ hoang chưa người cày cuốc)

Ta phải lòng nhau

                           chưa định ngày thu hoạch

 nơi bắt đầu 

                          gốc gác 

                                             những mùa sau. 

Nơi khuất đường hai phố gối nhau, 

Nhấp nháy ngã tư đèn xanh đèn đỏ

Em bé gái xoay chong chóng gió

Chu kỳ từ đó vào em.

Mùa gieo hạt cũng là mùa thu hoạch,

Tôi làm vườn

Tôi gieo giống 

Tôi đi………………………………………….

1976

                  ĐI

Không phải bóng cây đâu

Đó là tay em 

                        Xòe

                                  Ngõ. 

Và mở… 

                      Giấc anh về.

Để- bắt- đầu- như- thế- lại- ra- đi.

                 NAM CAO 

Tôi vẽ lại Nam Cao từ trí nhớ

làng Vũ Đại 

             nơi Thị Nở, Chí Phèo

                               cùng anh tâm sự…

rượu đầy rồi Nam Cao ơi.

Bạn tôi mời anh 

tìm ngõ ra chơi

mùng 2 tháng 9

rẽ – 

         rẽ –

rẽ –

rồi xếp hàng chen vé

ô tô chở Nam Cao về.

Tôi gặp anh đầu phố 

đầu phố tôi vào nâng chén rượu 

tiễn anh đi…

Nam Cao ơi

hai giờ sáng nay tôi thức chong đèn

ba mươi năm rồi vai áo sờn trấn thủ mong manh

ba mươi năm anh về ăn tết.

Nam Cao ơi

chạng vạng chiều mưa một nẻo đường Mai Dịch,

9 cây số gió đồng

                           riêng góc quán

                                                  khóc thương anh…

1979

               TỰ KHÚC ĐÔNG

1.

tôi lọc sạch mùa mưa đông qua đế giày cao cổ

tất những viễn cận liên quan nhau

vòng hút đất sinh sôi

ngoài lề trang vở học sinh tôi nằm dài thừa thãi

nên tự mua vui cháu gái mình.

2.

lại em

X-Y

hai ẩn phương trình

ta tranh thủ nhau

ta tranh thủ làm

cho đầy của cải

………………………………………………………………….

và  kết cục đồng cân

3.

mùa đông này

tôi đi trắng những phố chợ đêm mưa phùn

tôi đồng lõa

mọi gánh hàng em mọi ngả

nhưng tự tôi lọc sạch mình qua đế giày cao cổ

đế giày cao cổ lọc sạch tôi 

                                  những tự khúc rông dài.

1980

              BIỂN ĐỘNG

Biển gầm ầm sóng âm âm cánh buồm

gió oằn lưng tung mù đảo lóa

sa mạc nước bồng bềnh sắc màu

hai bàn chân mình đây rồi đi đâu ?

Tay gầy vuốt mắt mình chớp chớp mi

vai gầy so áo mình buông tóc gầy 

con thuyền bên con thuyền ai vơi đầy

em xa anh rồi ai chờ ai?

Tôi trở ngược đằng sau chân hằn bãi biển

mưa giăng giăng màu ghi đá sáng

hắt mặt chiều ôm một chiều giông

hắt mặt chiều hằn lên biển động.

Phơi trần mình

gió trưa

cát trưa

nắng trưa

muối biển nhuộm màu mây trắng

em- xuôi- một- dải- chân trời…

1981

                   SƯƠNG

Tôi lúc nào cũng đầy sương đêm

Sương từng ngày khác nhau

Sương từng tháng khác nhau

Sương từng mùa khác nhau

Sương từng người khác nhau

Sương con trai con gái…

Tôi tự nuôi sống mình 

Đơm hoa kết trái

Rồi trở về chôn chặt 

                              với đất sương.

           TRỞ  LẠI

mở nhìn cửa sổ nhà em

chắn song nhòe bóng nước

ngước tìm xuôi ngược 

lăn phăn đan ngực gầy mưa

anh vuốt vuốt môi mình

kẽ nứt tê mùa gió

vũng nước hè soi mặt trầm

song song gờn gợn em

mưa từ cao kia trở lại ao bùn

ta từ ao bùn trở lại mùa xuân.

1983

                                               GIÁP TÝ 1984

Nghe tiếng mở mùa xuân 1984.

Lật bàn tay mình. Soi lại mặt mình. Ơ hay. Bạn và bè. Chìm đi, tan ra.

Thơ. Nghĩ gần hai mươi năm đã viết. Không in ấn. Không xuất bản. Nào cần được cái gì. Nhớ Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu. Suốt một đời nợ nần Thơ đè nặng hai vai. 

Song lẽ. Ta vẫn đi. Đi hoài cô đơn và không tưởng. Không hy vọng. Không hoài vọng. Nhưng cũng không vô vọng. 

Cha ơi. Mười một năm cha đi vào cõi vĩnh hằng. Đã sang cát, đã thay nhiều mùa cỏ héo. Nén tâm hương thắp viếng hồn cha hư ảo. Mẹ ơi. Bảy mươi sáu rồi. Bao giờ đời mẹ mới có được niềm vui? Mở Giáp Tý 1984. Con vẫn chờ. Và tin rằng hết Ba mươi sẽ phải là Mùng Một. Phải khác đi!  

 Ở GIỮA BÌNH YÊN

1.

Tên con hai chữ Bình Yên

Cha nghe như là khói thuốc.

2.

Con đường đi vẫn xa

Bình yên và báo động

Ước mơ dù bé bỏng

Trọn niềm vui của cha

Đất nước và cỏ hoa

Buồn vui và cuộc sống

Nghĩ mình là không tưởng

Làm nên một cửa nhà

3.

Trắng đêm còn trắng nữa

Trắng cả hai bàn tay

Trắng vô cùng giọt sữa

Trời đất pha vơi đầy

Bình yên bình yên mãi

Giọt rượu này buồn vui

Ta say rồi cạn chén

Bình yên hoài con ơi.

5.

Ta đi. Lơ đễnh giữa đời,

Cạn dòng nước mắt. Không lời hát ru.

Ngửa bàn tay. Tính cuộc cờ,

Bao năm là thế. Bây giờ là đây.

Bình Yên. Chín tháng mười ngày,

Bình Yên mãi. Trái đất này bình yên.  

14-5-1984

                   MƯA VINH

Tôi đã đi qua nhiều màu mưa gió

Mưa Sài Gòn chợt đến chợt tan

Mưa Hà Nội rì rầm em thở

Và mưa Vinh một nét trắng bàng hoàng

Mưa vỗ về trên tóc ướt em

Mái nhà tan sau bão

Nhìn xuyên trời đêm mong manh vạt áo

Em náu mặt mình đau kẽ tay

Tôi vẫn đi hoài mặc gió lắt lay

Nhớ mưa Vinh buồn lên từng giọt trắng

Mưa Vinh sao nhiều vị đắng

Thương quê mưa nghèo đong đầy mắt cay.  

1984

           ẤN TƯỢNG HÀ NỘI 1985

1.

Đi một vòng cuối mùa đông

miền Trung đen gầy nắng gió

về Hà Nội một trưa nắng mở

ta cùng nhau qua cầu Long Biên…

gạo sáu mươi đồng “một ký” đang lên

mớ cá mớ rau em tần ngần giữa chợ

trên đầu mây bay…hoa hồng vẫn nở 

     Kỷ niệm mười năm Giải phóng miền Nam.

2.

Có một đoàn tàu lướt qua rất nhanh

bụi than bay áo người qua đường hờ hững

     mái ngói phố rêu phong cắt một bình minh

     những vòm uốn cong gãy màu kính sáng

     những quán rượu suông hoàng hôn chạng vạng

     quét giọt men trầm lên tay…………………….

     3. 

     Tôi lại về tôi nhớ lại quên ngay

     hành lý trên đường xóa nhòa tất cả

     ai gọi tôi giật mình đi qua hối hả

bàn tay vô tình nắm chặt chợt heo may

ai nhặt nhạnh nhánh củi cành cây

ai lướt vội trên hè thầm thì chiếc lá

ai nghiêng người trên một phần ghế đá

dõi mắt nhìn nắng trưa. 

Lê Huy Bình Yên, thế đó chẳng bất ngờ

gió bão trên đầu Ta sẽ qua đi rạng sáng

cho dẫu hôm nay mất điện tối tăm quằn lưng xô nước nặng

cuộc sống hàng ngày toan tính mỗi miếng ăn………………..

vậy mà bí vẫn ra hoa, mướp vẫn lên giàn

      rau muống rau đay đâm mầm nảy lá

hoa dại, xương rồng chen hoa quỳnh nở

nên một bông hồng như cháy đỏ môi ai?

vậy mà từ đây chính mặt đất này

mẹ cha ta dẫu nghèo nàn cơ cực

những cánh buồm nào ra đi xuôi ngược 

trốn chạy riêng mình đau xót lắm người ơi……………..

     4.

Tôi riêng tôi thanh thản mỉm cười

áo thổ màu chàm đôi guốc mòn Việt Bắc

nhẫn bạc, cổ tay vòng bạc

Đức Phật nguyên lành nằm giữa trái tim

tôi riêng tôi những định kiến nổi chìm

những đêm trắng lang thang những mắt nhìn thông cảm

không nói về mình không in thơ mình dấu diếm

chôn chặt mình cuối thế kỷ Hai – mươi

     5.

Mười lăm năm, một đoạn nữa Nàng Kiều

ta sẽ vào chân dung Hai- mươi- mốt       

thế kỷ này nhiều đổi thay nhiều xuôi và ngược

để có một con đường sạch sẽ tay em…………

để có một con đường không lẫn Trắng- Đen

Hà Nội heo may Hà Nội mùa thu vàng sáng nắng

ta dắt nhau đi bên nhau thanh thản

khoanh một vòng tròn hát một chữ tình yêu……..  

                 SIÊU THỰC

Trăng đầu tháng đông dần 

                                   ngơ ngẩn 

                                             một nét bay

ngậm nửa miệng cười dấu mùa mưa bão

Tôi làm gió dệt trăng thay áo 

lần áo lót mình em…………………………….

1985

          MÙA ĐÔNG

mùa đông tênh tênh ghế đá 

cây khô thay áo cởi trần

mặt em khẳng khiu nhành lá

thênh thênh bay vèo dưới chân

mùa đông em về khuya lạnh

ca đêm em nối ca ngày

ngọn đèn hắt hiu úa tạnh

tay nào âm ấm tìm tay

trăng trong trong trời cao thẳm

hoa cúc xòe nở ô vườn

sắc vàng lẫn chen sắc thắm

xanh xanh xanh cả trời em. 

1987

    PHONG CẢNH

             Rét

Tháng giêng rét đài

Tháng hai rét lộc

Tháng ba rét nàng Bân

             Mưa 

Mưa nối những chiều 

              một

               nét 

             buồn

             thẳng

             đứng

nghe nong tằm ăn dâu.

Mưa tắm nhựa non từng lá cây

đằm nước mắt.

Những sợi tơ mưa nối đất lên trời.

            NGƯỜI CON GÁI ẤY

1.

Lại vẫn vì em ta không hát nữa,

Thoát nỗi chờ này lại thoáng chờ sau.

Nắng ơi. Bốn tiết bốn màu,

Đổ xô tròn vẹn.

Lại vẫn vì em ta ghi nơi mình đến,

Hai lốp xe mòn thay gót hai chân.

Người làm mướn tranh và thơ thay chuyến,

Nắng sang. Phố sáng. Đốt cong đường.

2.

Em

Là vòng tròn khép kín những vòng tròn,

Từ cái trung gian

          em biến những bắt đầu ra sự cuối.

Anh lại quẩn quanh những vòng tròn nối,

                                                            gấp

                                           khúc 

                    đường

 em.

CẢM TÁC NỖI NIỀM  SÂN KHẤU

                                                       Tặng Nhà thơ, Nhà viết kịch  

                                                                  Lưu Quang Vũ

Mở cánh ri-đô thấu rõ mặt người

những nỗi buồn lang thang

những niềm vui lang thang

và tuổi trẻ lang thang…

Thời chúng mình có nhành cỏ mềm vườn bách thảo

một góc ghế đá Hồ Tây gió xoáy thầm

một mẩu bánh mì nằm cánh gà

                                  liêu xiêu nhịn đói

                                                          thức ròng đi bộ 

câu thơ vơi đầy leo lét nét sao đông…

Thời chúng mình là hai bàn tay trắng

trăng trắng suông và mây trắng bay về

đêm diễn tan rồi em rầu rầu xóm trắng

sương trắng buông nhòe lá trắng ao quê…

Thanh Hóa-Mùa đông 1987

                                    THÁNG BA QUY NHƠN

1.

Ngót mười mùa hè. Lại quay về Quy Nhơn. Vẫn biển kia. Vẫn con đường từ  tượng đài Quang Trung chạy dài, chạy mãi…Trời bỗng gió se se. Hà Nội lẽ nào vẫn mưa và rét? Chao ơi là mùa mùa đi qua. Mùa mùa lãng quên. Và mùa mùa mất mát.

Biển đêm. Ngoài xa khơi lấp lóa ánh đèn. Cái ánh đèn nào kia? Có phải từ phao số không, có cánh buồm nào định bỏ đất này, nước này mà đi mãi…Đi về đâu. Làm gì. Anh vẫn mãi mãi là anh thôi.

Khách sạn ùa ra sát biển. Quạt trần và điều hòa nhiệt độ. Đếm được hai mươi cái quạt ở phòng ăn. Vù vù quay như chong chóng. Nhìn vào hoa mắt. Vu vơ nghĩ. Con người liệu có hiểu nhau không?

2.

Em Quy Nhơn hối hả nắng gió. Chợt bước vào hè. Bãi tắm vắng. Sóng nhẹ tênh. Hàng dừa ngả nghiêng điệu đàn muôn thuở. Nhìn xa hướng Ghềng Ráng. Thương Hàn Mặc Tử riêng mình đơn côi. Ngang qua Trại an dưỡng Quy Nhơn. Các chàng trai thương binh còn trẻ. Nạng gỗ. Các nạng gỗ nhấp nhô trên vỉa hè nắng. Chào. Cười tươi. Mời điếu thuốc lá Vinataba Hà Nội. Anh  là người Hà Nội – Không. Quê cha Hà Tĩnh. Quê mẹ Nghệ An. Tôi là gã nghệ sĩ nhà quê thứ thiệt. Trời, Nghệ sĩ thì khỏi nói rồi– Tại sao? Lại cười ngất- Nghệ sĩ là  Tự do! Chợt nghe. Bỗng thấy nao lòng…Ơi tháng ba Quy Nhơn… …………………………………………………………………. ……  

       NHỚ HÀN MẶC TỬ

                                       Tặng Nhà thơ Văn Trọng Hùng

ChiÒu nay. GhÒnh R¸ng lªn th¨m,

Th­¬ng Hµn MÆc Tö. VÉn n»m. §¬n c«i.

BiÓn v¹n n¨m . Sãng ru hêi,

Mét ®êi trinh b¹ch mét ®êi xãt xa…

BiÓn xanh. Tung bät khãc oµ,

Heo heo giã trë. Nh­ lµ bãng ai ?

Nén Tâm hương. Ch¸y. NghÑn. Lêi,

T×nh yªu dang dë…®©u råi thi nh©n ?

R­îu say. L­ng chÐn v¬i dÇn,

Buån ơi nghiªng xuống câi trÇn ®ong ®­a.

Xòe tay. Høng giọt giät m­a,

BÊt ngê ­ít ®Ém th­a th­a ¸o ng­êi…

Ta lªn GhÒnh R¸ng. Em ¬i,

Lau ®i n­íc m¾t cho ®êi  nhÑ tªnh.

Sinh – l·o – bÖnh – tö – mªnh mªnh,

Giµu nghÌo s­íng khæ xªnh xªnh kiÕp ng­êi…

ChØ cßn Th¬. Víi R­îu th«i,

ChØ cßn t×nh nghÜa – suèt ®êi nhí nhau…

Quy Nhơn- 1987

Phần II

PHẢI KHÁC

1988- 2008

                  BÀI HÁT MỞ MÙA 1988

                        Khúc 1

Hai mươi năm mở tình yêu bắt đầu ta

đó là một trưa hè cháy lửa

lửa trên vai Những người kéo thuyền 

                                       trên sông Vôn-ga 

lửa và tiếng thét Ghéc-ni-ca

lửa trên tấm lưng trần các Cô gái Ta-hi-ti câm lặng.

Ai như em nằm thẳng?

trăng tròn mười sáu trăng treo…………………

                         Khúc 2 

Hai mươi năm cái hôn đầu tiên ai quên ai nhớ ?

bởi sỏi đá và gió

hai mươi năm có thật là mình

giơ cao hai bàn tay cây lá hồi sinh…………….

                        Khúc 3 

Đó là những cuộc đi những cuộc kiếm tìm 

tổng cộng những lang thang những được thua mất mát

không có máu bởi máu đã hòa trong nước mắt

không còn buồn khi buồn mãn tính lên môi. 

Đó là lề thói a dua ăn rỗi ngồi rồi

tứ chi mình chẳng làm gì cho đất nước

mua tiếng xấu cho mình hai chiều xuôi ngược

những đêm hè ngửa mặt ngắm trời sao…………………

Và đói.

Không phải đói riêng mình

     mà cho em và cả thế hệ này xanh xao  

ngơ ngác tìm nhau mọi nơi mọi xó.

Nên những đường cong hình thể em chợt có

sao nửa đêm về chợt lại như không…………………………………..

                        Khúc 4

Mênh mông mênh mông mênh mông…

Những đoàn tàu lao đi

Những ô tô lao đi

Những máy bay bay đi

Những con thuyền trôi đi

Những con tàu xuyên đại dương sóng vỗ

Những con chim bay trên trời cao lộng gió.

Riêng ta và em vẫn lầm lỳ

            ngồi trên chiếc xe chở than tổ ong

                                                            chậm rãi

con bò già lặng lẽ kéo đi

trườn lên đầu dốc nắng 

và mảnh khăn che mặt em đen  thẳm

cũng………….bay………………đi. 

                      Khúc 5

Bài hát mở mùa thời kỳ Đổi mới

trôi giữa hai bờ dân ca và không sắc sắc không

giữa hai bờ thiền yôga và thôi miên

giữa tự kỷ ám thị và điện sinh học

giữa bạn và bè rượu suông buồn vui

giữa tài năng và gần tài năng

giữa đạo đức và gần đạo đức

giữa sang hèn thất sủng và leo cao 

giữa cơ hội ngoi lên và khom lưng quỳ gối…

     nhưng – mỗi- mặt- người- đội- lốt- một- chân- dung.

                          Khúc 6

Hà Nội hôm nay

vừa lam lũ lại vừa giàu có

nước sông Hồng em tắm khỏa thân

chúng mình bơi thỏa thuê giữa con nước đỏ

ngực em gầy eo lưng em gầy thon.

     Hàng cây cơm nguội vô tư thay áo vào đông

Ta cúi nhặt chiếc lá vàng hờ hững chờ ô tô buýt   

nhiều dãy cây nay đã được phá đi

làm mới vỉa hè san  nền và xây các sốp

thi đua cần mẫn lầm lì

cả hội họa… thi ca…và chân trời khoa học…

cũ và mới đan xen sao em còn bật khóc?

                             Khúc 7

     Bài hát mở mùa ta nắm tay nhau cùng hát,

Giữa Giá- Lương- Tiền 

……………………….. em  đặt một cái hôn……………………

                        MẸ

1.

Con không nói tròn lời về mẹ

Bài thơ cuộc đời

Mẹ viết bằng máu và nước mắt cho con.

Mẹ già rồi

Con day dứt yêu hơn

mỗi bước mẹ đi hằn trên đắng cay vất vả 

tóc bạc

         mắt sâu

                      lưng còng

                                        vội vàng

                                                          tất tả  

Mẹ vẫn cười vui khi con lớn khôn hơn

câu ca dao xưa- Uống nước nhớ nguồn  

bây giờ con mới hiểu…………………

2.

Hương cốm quê

xòe gió quạt.

Mẹ nâng hai bàn tay

xanh màu lá nâu màu đất

hai bàn tay dệt thời gian gieo hạt

hoài niệm 

                  về 

                           vẫn khúc ca dao.

Đêm nào êm lâu

đêm nào sâu nhất

đêm nào ngọt mật

đêm nào thơm hoa

đó là đêm

con ra đời – oa- oa- khóc

mẹ mang nặng đẻ đau……………………..

3.

Mẹ ơi

mãi mãi đến bao giờ ?

con vô vọng trước nỗi buồn mắt mẹ

nếu buông vào cõi hư vô yên nghỉ 

Mẹ hãy cho cùng con đi…………………….

  CÒN AI ?               

Bỏ lại sau mình 

cát trắng

biển xanh

bãi tắm em ào ào  rộn rã

hoa mắt những sắc màu…

ta tìm về nghĩa trang vắng lặng

sóng chiều 

rưng rưng…

Bao nhiêu người lính đã ra đi

bao nhiêu nấm mồ 

xót xa kỷ niệm

mười năm nay mới lại tìm về

thao thức con tim có lỗi…

Biển vẫn cứ ào lên trôi nổi

khói hương bay cho vợi đau buồn

bạn hữu còn ai nghĩa trang lá đổ

nghe lang thang tiếng vọng những linh hồn…    

1990

     KHÔNG ĐỀ

Tay mềm như sóng

Môi mềm như mây

Những mùa thu xưa không trở lại

Những mùa đông xưa rét về tê tái

Ta đi. Như thể không đề,

Em đi. Như thể câu thề. Đi đâu?

             SAO ĐỔI NGÔI

                               Tặng Nhà thơ Trần Dần và phố ga Vũ Lợi

Đêm hè

Sao đổi ngôi

Mặt người câm lặng.

Đêm hè

Nặng nặng

Nóng 

Ngạt cả buồng tim

Im lìm

Từ ánh đèn đầu ngõ.

Phố

Trở mình đi 

Cây 

Nghiêng mình 

Nín thở.

Người 

Ngồi đầy hè

Trước cửa 

Không làn gió

Trời này lại sắp nổi cơn giông.

Em đi đâu về

Mướt mồ hôi lưng áo?

Đêm hè 

Em đến màu xanh

     Em đến tìm anh

     Em đến vòng quanh.

                      ĐÊM EM

Không bao giờ như tôi đêm nay thương em

vóc mặt em góc nhà sắc sẫm

phố không đèn tôi dậy em hơn.

Quãng cách nào là âm đơn ?

em bên tôi 

những bức tranh khuya căng mắt

không gì nói đủ hơn bằng khuất mặt

hai phía nhà chong phố phố chong nhau…

Không bao giờ như đêm nay qua mau

Tôi đốt vóc mặt em bằng bốn bức tường trí nhớ

Tôi đốt vóc mặt em bằng ngọn bấc dầu cháy lửa

chia sáng nửa 

                      phố không đèn

thầm thì tôi dậy em hơn………………………………….

        MÙA XUÂN

Cúi nhặt Hình hài em

Chia làm ba khúc ngắn

Kết thành hỡnh viờn d?n

Bắn vào thinh không.

Cuí nhặt Hình hài Thiền

Ngồi im ôm mặt thức

Nén hương chùa trần tục

Lên đồng gọi Âm Dương.

Cúi nhặt Hình hài Nhân Quả

Đặt kề bên vệ đường

Cúi nhặt Hình hài ngọn cỏ

Úa- vàng-  mùa- xuân.

               MÙA HÈ

Đừng tìm nhau nữa em ơi, 

những câu thơ mùa hè đã chết.

Hoa phượng đỏ thắp cao trời ngọn đuốc, 

ta gập ghềnh qua buốt gió heo may.

Váy em bay căng một cánh buồm,

hon-đa lướt giữa chiều nhạt nắng.

Bất ngờ cơn mưa  ào ào ập xuống,

một nét vô tình trời đất mãi hư không.

BÂNG QUƠ

ngã ba

ngã gió

mắt phố

lưng đường

ngã tư

đèn đỏ

lối buồn

qua em

ngã em

tôi tìm 

nối nối

tôi buồn

rối rối

tôi chờ

tối tối

tôi theo

em về

bâng quơ câu hát vào hè,

hương hoa sấu 

                       rụng

                              vọng về

                                          phố xưa.

                  MƯA MÂY

Mưa bóng mây này sẽ tạnh thôi em

Anh tưới nắng vàng hong ngực em dát bạc

Cho lưng em thong thả một cành mềm…

 MÙA THU 

1.

Đã lâu rồi im mưa,

Thu khẽ dấu 

                   một mùa lá đỏ

Nhạc thu thầm nghiêng đổ

Chạy dài không đâu…

Thu vẫn mưa ủ ướt ngang đầu,

Tách bạch mùa ơi cay xé

Suông chén rượu Sài Gòn

                                    giờ này bạn bè đâu?

2.

Thu vẫn ngang qua lơ đễnh giữa đời

Ráo hoảnh em nước mắt vô vị chát

Lần dấu ai lùi góc?

Thầm thu mưa…

Nào đâu em

                  ca sĩ đã ra đi

Hát mãi bài ca mòn mỏi

Những vàng son một thời trống trải

Tuổi trẻ trôi rạn vỡ đùa

Cả tóc em

Thu có làm gì đâu mà bay xoã ?

Cả ngón tay em xanh túa

Nâng đàn trong những hốc Bar

Lang bang vô nghĩa tận cùng…

3.

Mùa thu

Có thể hạt mưa này đắng

Vỡ ra tan biến bùng xô,

Ánh chớp lòe giữa trung tâm bão

Nghe- như- một- góc- thiên- đường…

               GIÓ   

không bất ngờ đâu

sáng em gió mùa  gọi cửa

mưa long lanh sợi mỏng xanh dài

bắt đầu là hai vai

gầy run mỏng mảnh

anh định nói về nụ cười con gái

bẽn lẽn đong gội đầu nguồn…

bắt đầu nên chỉ lặng im

rồi sau nữa 

                 riêng mình em

                                       lánh gió.

                   TRĂNG

Khi bất ngờ từ chân biển trăng lên

một ráng vàng nhuộm sóng

e ấp tan ra không gian em.

Mưa không định kỳ em định kỳ anh

người yêu nhau kéo dài miền xa nhau

quả vô hình một chiều lên men ngọc.

Nghe biển dội về nguyên thuỷ sóng

mình riêng mình đỡ nhớ em

nước giếng lành ngả gàu lay động

tàu lá cau cao trăng xõa vàng.

Anh đã thoả thuận nhìn nghiêng,

tại sao em ngược về phía biển?

                 MỐT VÀ EM

Một nén hương nép bóng gốc đa già

Khuê Văn Các khum khum mái cổ

Hồ Gươm buông nét liễu xanh tư lự

Đê La Thành nghiêng một nét mi ai?

Ở đâu cũng nhìn thấy em dài dài

Dù chẳng mới gì Mốt và em cười lơi lả

Các sạp báo vỉa hè đầy không gian phố

( Hà Nội, Sài Gòn, và cả Huế trầm im…)

Em hai mảnh hở lưng gió biển bay vờn

Em váy xòe thướt tha đêm tân hôn mùa cưới

Em váy ngắn gang tay các vũ trường trôi nổi

Và quảng cáo tivi em đệm mút êm nằm…

Khi trường học cũng trở thành sốp- mếch

Khi vườn trường hóa khách sạn nhiều sao

Những cao áp màu ngạo nghễ lên cao

Cả tóc xanh học trò cũng nhòa ánh sáng…

Khi một mét vỉa hè cũng mua và bán

Khi bất cứ đâu cũng đề đóm chào mời

Khi Bách thảo hoàng hôn chim không về ươm tổ

Và thân xác em như một trò chơi…

Nhắm mắt lại. Thấy em cười trên quầy sách báo

Mở mắt nhìn đâu cũng ngực và lưng

Ngước lên trời cao. May còn mùa thu  rực cháy

Cúi xuống chân mình

                                      liệu đất có hồi sinh? 

          SÀI GÒN HÈ 1993

                                  Tặng Nhà văn Nhật Tuấn

I.

Sài Gòn. Nên thế. Vẫn mưa,

Em đi trong ướt. Nên vừa qua mây.

Em đi trong ướt. Thân gầy,

Hở lưng nên phải che đầy bàn tay.

Giọt mưa. Như thể men say,

Chạnh lòng Hà Nội. Một ngày nhẹ tênh.

Chợt mưa. Chợt nắng. Bồng bênh,

Con cò trắng. Mãi lênh đênh. Giữa đời.

Vẫn mi- ni- ruýp. Vẫn cười,

Vẫn mắt xanh. Vẫn những lời hát xưa.

Vẫn đi như thể bây giờ,

Vẫn buồn nên vẫn bất ngờ lặng im.

Lại qua. Xuôi ngược. Buông tìm,

Mà sao như thể. Nổi chìm. Trong nhau.

Sài Gòn mắt lạ đan mau,

Đưa tôi đi. Giữa một màu phố em……

II.       

Ai ngồi khói thuốc lặng thinh,

Vèo qua góc gió.

Mắt ai thâm quầng bỏ ngỏ?

Những khăn trải bàn hình ca- rô

Đi qua. Ào đến. Bất ngờ,

Đèn đỏ đèn vàng đèn xanh nhấp nháy

Ôi. Xập xình làm chi nét nhạc hè xưa…  

     III.

Hà Nội giờ này vừa nắng vừa mưa

Có đợt rét Nàng Bân nào đi qua lần cuối

Còn không mùa thu mùa yêu nhau mùa cưới 

Chim ngói bay hương cốm làng Vòng

Và em 

            ngược chiều 

                                ngơ ngác 

                                             giữa đám đông…

              KHÁT VỌNG

gấp một cánh hoa hình áo em,

tóc ai vô lối bạc,

thu khuya này trời thu nguyên lành,

anh rẽ rẽ cây lá thở màu,

tìm nhau bơ vơ âm thầm,

quay ngược quay xuôi vẫn dấu câm,

lặng lẽ mình bên băng ghi âm, 

ghi lời mình ghi thơ mình,

hát hoài không xuất bản,

nhặt nhạnh cuộc đời cô quạnh,

vẽ chân dung mẹ già Việt Nam.

1993

              GIAO THỪA 

Anh vòng vòng ba mươi vòng chợ hoa

Anh vòng vòng ba mươi vòng tìm em 

Ba mươi vòng phố.

Chuông đồng hồ gọi không giờ

Pháo lên ngòi châm lửa

Mưa nơi nơi rất nhiều giao nhau…

Giây phút mùa xuân mở mọi bắt đầu

Hồ Gươm đèn đỏ đèn xanh

Pháo hoa màu màu thay sáng

Cầu Thê Húc màn sương loang trắng,

Có phải bóng Rùa nâng lưỡi kiếm đi xa?

Đêm Ba mươi. Chấm hết giao thừa.

Anh lại vòng vòng ba mươi vòng tìm em 

Ba mươi vòng phố.

Ta xông đất nhà cửa bạn bè lạ quen sắm sửa,

Mẹ ơi

          Sang canh về

                              Mẹ mở cửa

                                                Khúc Ba mươi.

               TAY EM

anh ôm một dải tay em

có năm cánh nắng uốn mềm bay qua

có năm sắc trắng nõn nà

có năm lá biếc em là thân cây

tay em dệt một màn mây

giăng anh bay. Giữa một đầy ngày xưa… 

1993

            HỮNG HỜ

Những thân con gái mềm ra

lả lướt chiều cong vô vị, 

ai đi qua che chở

mùa hè ơi những mùa hè quê.

Mùa hè ơi những mùa hè xa về

nét nắng điểm màu hoa râm

nhớ Hà Nội một vòng tưởng tượng.

Nhịp cầu qua sông 

nhịp cầu qua sông

dọc những đường làng

                                    lạ lùng em

                                                    hững hờ.

THÁNG SÁU 

Tháng sáu

Đài đưa tin

lá bão đầu tiên

đỗ đất liền từ đằng Đông- Bắc.

Trời thấp và oi mây

mưa mưa đan sợi nắng

ráng chiều loá trắng 

năm cửa ô.

Tôi nghe lời gió 

nói rằng rất xa

từ bãi lở phù sa

sông Hồng năm nay lên con nước sớm…

Tháng sáu

mẹ về quà quê đầu hạ

ngọt dưa hấu đỏ 

mận mọng nước ngời xanh

dứa vàng thơm mắt lưới…

vợi vợi tấm lưng còng

tóc bạc bông bông

mẹ cười hằn sâu quãng nhớ…

Tháng sáu

em về lá thư tay mùa hạ

mưa rào giăng giăng đan phố cổ

tôi thầm tên em

nét chữ ngiêng viết hoa giữa dòng vô cớ

hai mùa gió trở

hai mùa tháng sáu sao em chưa về?

Tháng sáu

Đài đưa tin

lá bão đầu tiên

đỗ đất liền từ đằng Đông- Bắc

tôi- đi- vào- mùa- lũ- em………………………

             HOÀI NIỆM

nghe chiều gió đoán trời mưa hay tạnh

đừng vuốt ve hoài niệm mơ hồ 

tắt nhau lối mòn bỏ quên

em

bóng váy ngắn dài lướt trên xe máy

má phấn môi son 

phả gió

lả lơi

nơi hò hẹn một góc tường rêu phủ

nay lẻ loi bên cao ốc ngạo đời

dầu dãi tháng năm rêu phong phố cổ

Ô Quan Chưởng phai màu

                                    khát một giọt 

                                                   mưa rơi.

  BA  KHÚC VIẾNG THÂM TÂM    

1.

Chiếc ghế ngồi cũng hai lần sơn lót.

Phật Bà trên cao canh góc tường vôi.

Nén hương khuya về thắp khói.

Chấm đỏ ngời ngời đêm tôi.

2.

Đường phố em về sau lưng áo.

Cái cây chờ cao một bóng xanh.

Ai dắt ai về ai thức dậy.

Sang đông úa lá khô cành.

3.

Đưa người ta không đưa qua sông.

Con kiến tha mồi xây tổ.

Sóng của lòng anh giữa đời hoài cổ.

Có những nấm mồ mùa nào cũng xanh.

1994

          ÔNG ĐỒ

                    Nhớ Nhà thơ Vũ Đình Liên

Không còn Ông Đồ nữa

giữa phố hè như nêm

chỉ còn hàng và hoá

người và xe chật đường…

Không còn Ông Đồ nữa

mầu giấy điều bừng lên

vui buồn qua nét chữ

gợi nhớ những bình yên…

Không còn Ông Đồ nữa

khi mỗi độ xuân về

thương cánh hoa đào nở

phố cổ thầm cho vo…

            NẮNG 

nắng nắng nhuộm dần ngõ sáng

gió gió lay bàng ô sân

góc trời xa bạc trắng

góc trời này trong ngân

ta đưa nhau về phố lặng

tóc xoã

            hong đầy 

                           nắng xuân…

TA VỀ HÀ NỘI ĐI EM

em xa Hà Nội từ thuở còn thơ

phố cũ rêu phong im không phai mờ

hương hoa sữa thơm tròn năm cửa ô

cánh chim lạc đàn nơi đất khách quê người

nhưng hôm nay em về trào nước mắt

Hà Nội mùa xuân mưa bụi trắng trời

ngõ nhỏ nào tóc trái đào em chơi ô ăn quan

gốc sấu chua nào em nhặt quả chín vàng

máy nước đầu hè tán bàng xòe nở thiên thanh

nay đưa em đi trên đường Nguyễn Du

                                   mà thương một câu Kiều

rẽ sang Hồ Xuân Hương 

                                    câu thơ nao nao xưa 

em lên Hồ Tây soi mắt gương trong mờ

vòng qua Nghi Tàm, Bà Huyện Thanh Quan 

                                                             ngẩn ngơ

ta về Hà Nội đi em

như đàn chim ngói bay về làng Vòng hương cốm

như mùa thu trái hồng non mọng 

Hoàng Thành rêu phong ngọn cỏ sầu buông…

Em- về – Hà- Nội- hay- không? 

30/12/1995

                                  HOA

Vẫn bóng hoàng lan trong câu chuyện cổ

Hoa soi góc trời này lại sáng góc trời kia

Lởm khởm biệt thự lai căng và ào ào tốc độ

Một cánh hoa em thong thả đến bất ngờ.

     24/7/1999

                  MÙA XUÂN VẪN ĐẾN

Mặc những siêu thị cao tầng gương soi lấp loáng

Mặc những vòm cuốn phương Tây hay phương Đông

Mặc những kiểu dáng lô xô khoe của hợm mình

Trên sóng biếc Tây Hồ mùa xuân vẫn đến.

Em mảnh mai tà áo ngoại thành

Và nghìn sắc hoa theo em ùa hương vào phố

Thật và giả, giàu và nghèo đua chen

                                       trên từng mét vuông vỉa hè

Xe máy ào ào bụi tung mù nghẹn thở…

Nhưng mùa xuân muôn đời vẫn thế

Rạng rỡ nụ cười xanh tóc em bay

Ta thanh thỏa hái chồi non lộc biếc

Thả tâm tình bay bổng giữa xuân say.

             TRẮNG ĐEN

Ta cứ ngỡ không còn em nữa,

Giữa chốn thị thành lộng lẫy phồn hoa

Vàng xuống và lên đô-la tăng giảm

Quảng cáo lập lòe trò ảo thuật trắng đen…

Có chú bé đánh giày xa quê lầm lụi

Có mẹ già còng lưng góc chợ tạm bán hàng

Có những kẻ tiêu xài tiền nhà nước

Liên kết liên doanh trò bịp bợm đảo điên…

Có thể thật buồn khi ca khúc mùa xuân

Ta hát lên rồi vẫn sai vài ba nhịp

Cuộc sống ào xô. Ai cũng tiến lên phía trước

Liệu sau lưng mình, còn trong sạch trái tim?

            NÉT SÔNG

Người ta lục bát quanh năm,

Tôi xin lục bát trăng rằm riêng em.

Thà quên bầu rượu nắm nem,

Nhớ về Hà Nội lời em dặn dò.

Ơ kìa con nhện giăng tơ,

Có hai giọt sáng, mơ mờ tìm nhau.

Dắt tay em  ngỡ qua cầu,

Sông Hồng đỏ nước ngưng màu thời gian.

Chợt nghe vọng một cung đàn,

Cháy lên như lửa suốt ngàn năm qua.

                NGƠ  NGẨN

Nghe mùa xuân rì rầm trong đất

nhựa chuyển lên cành

và mắt trẻ thơ rạng rỡ long lanh…

Em

quần bò zin, váy ngắn, váy dài

tóc đỏ tóc vàng tóc nâu bay xừa

bốc lên một bản nhạc tình cháy lửa

kinh tế thị trường ào ào mở cửa

cơn sốt đất nhà tăng giá đua chen

cả hoa và cỏ dại

nhà- thơ- trầm- ngâm- thả -ý-nghĩ –mình…

Phố cổ trăm năm nấc cầu thang meo mốc

mỗi đoạn đường như giật gấu vá vai 

nghe câu hát Ca trù xôn xang nhịp phách

ngơ ngẩn lòng mình đâu có nguôi ngoai…

             GÓC KHUẤT 

Nơi đi về  những giấc mơ,

Để cho em th?c. Em chờ đợi anh.

Để cho sương sớm long lanh,

Con đò nghiêng. Sóng tròng trành bàn chân.

Để cho em b?t tần ngần,

Tìm về bến cũ. Một lần đong đưa.

Để cho mẹ thoáng ngày xưa,

Ngóng con. Hôm sớm. Giao thừa sang canh.

Để cho em  ngọn gió lành,

Đón hờ góc khuất. Hoá thành Mùa Xuân.

     TIẾNG CHUÔNG CHÙA 

Thăm thẳm mơ mờ mưa vẽ mưa

Cây thả tóc trôi hoài con đò lặng

Tiếng chuông chùa thinh không xa xưa

Tranh lụa neo chiều em bến vắng.

Mặt gương Tây Hồ khoanh vòng tròn trắng

Tay em lay gió cuối xuân

Nén hương trầm thơm màu điều giọt nắng

Quanh quanh đường đá tần ngần.

Chậm chậm buông làn khói mỏng

Nhìn lên hóa mây thật lành

Sâm cầm bay tìm tổ ấm

Nương nhờ cửa Phật mong manh.

Mưa gọi mưa đưa em gọi anh

Câu thơ Bà Huyện Thanh Quan bằn bặt

Lá đò ơi lá đò khan khát

Tiếng chuông chùa xa xưa thinh không…   

             ĐÊM LẬP THỂ

Đêm

rạng rỡ ánh cúc vàng

Hà Nội sang xuân vẫn cháy trời đông

câu thơ cổ ngàn đời ngân tỏa

nghiêng em ngời ngợi sáng trăng rằm…

Đêm

nụ đào khép nép

run rẩy cánh phai hồng ngóng giọt sương

một cõi huyền không ta tìm về đất Phật

nghe nhịp mùa đi vọng đến vô cùng…

                     XƯA

Cùng em di. Giữa phố phường,

Hàng Buồm thì chật. Hàng Đường lại đông.

Vòng qua Hàng Chiếu. Bờ sông

Mịt mờ bụi t?a. Nên không thấy người.

Ta thèm ng?m ánh sao roi,

Dặt dìu nhịp hát một thời si mờ.

Tiếng ve tĩnh lặng hè khuya,

Leng keng tàu điện hàng về Đồng Xuân.

Thời gian trôi. Vẫn tần ngần,

Nét xưa hoài cổ mỗi lần lại qua…

          NƯỚC MẮT CHIỀU

đừng nhầm em làm vệ cỏ úa đường

buông tóc ấy chìm trong nước mắt chiều

mùa xuân này tôi đi suốt em

cong nét hè sang hắt hiu nhành lá

bàn chân âm vang bờ thềm lát đá

những góc tường kéo theo chân trời xa

đốm nhạc van- xơ vòng quay sau chót

tôi cứ đi

không em chiều bệch bạc

chợt mình vỡ ra đặc quánh cây xiêu

em khỏe mạnh hồng hào khép mắt ngủ yên

bàn tay đan áo Nàng Bân nhợt nhạt

 tôi cứ nghe

mùa xuân này em không trở lại

nơi dựa dẫm tháng ngày qua

nơi mặt ngửa trần nhà

vươn dậy màu xanh vườn lá

tôi lặp lại mình

tôi lặp lại em và nuông chiều

tôi bập bềnh trôi nổi

và ngã xuống mùi nước hoa suông.

         NHỚ NGUYỄN BÍNH

Quanh quanh một nét chân quê,

Thương thương em với bờ đê chạy dài.

Thoảng đâu hương vị hoa nhài,

Đàn đàn bướm bay bay dài cánh tiên.

Bóng em nghiêng nét hồn nhiên,

Áo nâu đất mẹ tóc huyền gió bay.

Không son phấn, kẻ lông mày,

Bàn tay quê vẫn chốn này chân quê.

Câu thơ Nguyễn Bính chợt về,

Giữa thời hiện đại trăm bề vấn vương.

           ĐÈN  QUÊ

I.

Và nên thế em không còn nữa

xòe năm ngón chân lần lữa

đi về trong anh.

Cây ngả nghiêng xoãi lá ô vườn

đừng cười sau lưng nhau nóng bỏng

ngọn đèn dầu quê leo lét sáng.

II.

Có nước trên mặt em mưa

chảy xanh gồ ghề mặn chát

ngàn mũi kim nhọn hoắt

tan vào kẽ tay.

III.

Bóng một người đứng với một người

trăng non nhú lạnh

ngoái đầu như làm hôn nhau.

IV.

Cũng không có biển đâu

không phải cánh buồm tan gió xé

không phải Hoa Kỳ, Ca- na- đa, Hồng Kông…

Đó là em

trần truồng duềnh sóng dữ

cái- nõn- nà- vô- nghĩa

khi không đặt đúng mình

phao  zê- rô.

V.

Anh ngoảnh mặt làm ngơ

mùa xuân ai chợt khóc?

leo- lét- ngọn – đèn – quê.

                  LỜI EM         

em cứ gọi những vườn hoa mở gió

đất này chưa quy hoạch đâu anh

vành nón che mưa em còn nguyên đó

như ngày xưa mẹ vẫn ra đồng

thời mở cửa

anh phải chui vào phố

bươn trải vui buồn…

                                  còn nhớ nữa ai không?

              QUẨN QUANH

Tôi vòng một vòng vai em gầy…

Tôi vòng một vòng lưng em đầy…

Tất cả của em mắt tóc náu mình ngọt nhạt…

Tất cả của mọi người kẽ nứt ngón tay mòn…

Một khóa son mở…

Cung trầm khói sương…

Chỉ một con đường…

Ai ơi chỉ một con đường…

Quẩn quanh đâu cũng phố phường ngả nghiêng…  

                        NGUYỆN CẦU

Tôi làm dây chuyền thánh giá Giê- Su

                              dọc em vòng ngực ngày ngày,

Tôi thỏa thuê ngắm nhìn em hợp pháp.

Tôi biết thế rồi ngực em trang nghiêm không vết tích

Nơi nhất hạng cơ thể đàn bà

Nơi trong ngọc trắng ngà

Hai giọt long lanh

                chảy đều hai dòng sữa. 

Tôi ký sinh trùng dọc thể xác em,

Tôi hóa mặt trời giữa nấc ngực đêm.

                 MÙA  CỐM 

Có người bạc tóc lang thang

phất phơ vai áo bạc

trong mắt trẻ thơ mùa thu vẫn dịu dàng…

Sàn nhẩy và đèn màu quay cuồng

có người từ ô tô con xênh xang bước xuống

kính đen ánh lên gọng vàng

em tiếp viên tươi nụ cười hài lòng…

 Những lon bia xoay tròn bật nắp

 rượu ngoại và em toả hương

 và “ô kê”…và “bai bai” đầy ắp

 một nhánh hoa ướt đẫm suong vườn…

Thả chiếc lá vàng trôi giữa ao xanh

cùng giọng hát em bản nh?c tỡnh đơn điệu

chợt thấy mẹ già còng lưng gánh hàng nặng trĩu

chắt chiu mùa thu

                          cho hương cốm mới non lành…

                   MỘT NĂM

Một năm đi qua trên mười ngón tay,

buồn vui đi qua trên trái đất này.

Nhiều nhà cao tầng nhiều hơn hàng hóa,

nhiều nỗi bon chen cùng nhiều hoa tươi.

Một năm đi qua tóc thêm sợi bạc,

trẻ con lớn khôn nhiều thế hệ nên người.

Em vẫn ngân nga vô tình ca hát,

đã đi xa rồi càng xa mãi quê ơi. 

                                       RƯỢU QUÊ 

Nhúng ngón tay vào chén rượu xoè diêm

                   ngọn lửa cháy bùng lên xanh biếc

                   rượu quê đượm thơm hương nếp

                   nào ta cụng chỳt đi em…

                   Nhõm nhấp đầu môi nghĩa tình trời đất

                   men say nồng day dứt mở mùa xuân 

                   có bánh chưng xanh có hương gạo nếp

                   thịt mỡ dưa hành câu đối đỏ ùa lên…

                   Nâng gi?t rượu vui buồn đắng cay san sẻ

                   nỗi đau nào đầy nước mắt nhân gian

                   cạn đi em…và say đi  em nhé

                   tr?n tỡnh quê lắng đọng suốt ngàn năm…

                  PHỐ HUYỆN

phố huyện xuân về thêm nhiều nét mới

ào ào người xe lãng đãng mờ sương

quán karaoke hôm nay mở sớm

tiếng hát em chấn động cả cung đường

em hát vô tư  ta hát vô tư  ai hát vô tư?

bão miền Trung chỉ thoảng qua chốc lát

buồn làm chi em gào lên- Ta đã vào Vê kép

góc chợ này rồi cũng phải phá thôi

sáng xuân nay bỗng thấy mình chớm lạnh

phố huyện xuân về nhiều nét mới xuân ơi?

              VỀ ĐI THÔI GIÓ

Về đi thôi. Giú. Đừng chờ,

Chẳng còn chi nữa. Mắt mờ tìm nhau.

Về đi. Thôi giú. Bay mau,

Chẳng còn em. Vẫn một màu. Phố xưa.

Về đi thôi. Giú đừng mơ,

Xa bàn tay ấy. Bất ngờ nỗi đau.

Về đi. Thôi giú. Chớ sầu,

Ngày mai xa lắm. Còn đâu sợi buồn.

Về đi thôi giú. Mưa tuôn,

Tóc nhoà bóng nước cội nguồn là em.

Về đi. Thôi giú. Là đêm,

Hương hoa sữa. Những êm đềm thời gian.

Về đi thôi giú nồng nàn,

Heo may gợn. Thoáng đầy tràn trong nhau.

Nhâm Ngọ- 2002

                  VẮNG MẸ

Bức tranh quờ Đông Hồ còn ai nhớ nữa ?

lợn mẹ lợn con ấm áp quây quần

nay hững hờ trong thời mở cửa

có những điều xưa cũ lại hay quên.

Nhưng nếu cũ như bát ăn cơm và đôi đũa

cũ như ao quê và cũ tựa trăng rằm 

cũ như tóc mẹ bạc vì con cả đời vất

giấy rách giữ lấy lề thơm mới có nên chăng?

Qua phút sang canh ta  bước vào xuân 

tống cựu nghênh tân thấp thoáng vui buồn

cũ mới đan xen hài hoà xấu đẹp

giao thừa rồi…vắng mẹ…vọng thinh không…

  CẢM GIÁC  NHA TRANG

1.

Ơi Nha Trang mùa thu lại về

Lời hát khuya như câu vọng cổ

Làm gì có mùa thu

                           chỉ có biển em sấp ngửa

Xoãi tóc dừa hứng nắng ùa lên.

Vẫn sóng đơn điệu mong manh

Hòn Vợ, Hòn Chồng nhìn nhau chảy máu

Cái bóng trắng đi về ẩn náu

Cát trải dài manh áo tắm buồn thênh.

Nha Trang lầm lỳ ráo hoảnh

Lạnh lùng đám trẻ xa khơi

Ghế đá mình em ớn lạnh

Cắt ngang một dải chân trời…

Bàn chân đan nhau nhòa nắng 

Giọt giọt tan vào sóng xanh

Biển đâu muối đâu chát mặn

Ngọt vành môi giọt nước lành.

Ta nằm ngang bồng bềnh ôm biển

Em xoay mình lơ là buông trôi

Đầm mưa cơn mưa chợt đến

Mưa này là mưa mồ côi.

2.

Tay ai tìm tay ai lướt qua màu gió

Mắt ai tìm mắt ai giữa triền đảo nhỏ 

Đi ngược chiều nhau ai lạ ai quen?

Con thuyền vẫn lượn quanh quanh

Dưới mặt trời ta hóa làm ngọn lửa

Đốt biển lên cho biển gầm sóng dữ 

Đốt tóc em đen cháy thành than…

3,

Nha Trang bé lành hạt gạo 

Tóc em mi- ni- ruýp vô tình

Ta hóa thân làm hoang đảo

Cảm giác riêng mình mê mải bình minh…

                        ẢO ẢNH  

                                 Nhớ Nhà thơ Phùng Quán

Đoạn I.

Ta nay về lại Cố đô

mở hè sụng Hương mở tay em ngạt thở

lăng tẩm thầm thì quãng nhớ

quá khứ về kẽ bờ vui

kỷ niệm đóng đinh vào bàn tay của gió.

Ơ hay thuyền trôi vô tình đi đâu ?

Em vẫn e dè tội nghiệp

cứ dạ hoài dạ mãi làm chi

Triều Nguyễn vàng son đền đài xưa choáng ngợp

thương gót chân trần mê miết canh khuya

và sau chót chỉ còn lan rừng nở Trắng

Trắng đỉnh Ngự Bình

thương Hàn Mặc Tử một vòng hoa Trắng

Ghềnh Ráng anh nằm sóng Trắng ngàn năm…

Tôi đi tới đi lui nghiêng một dấu lặng trầm

Chiều Đại Nội nắng rơi vàng vạt cỏ.

Huế u hoài trong mỗi nét hoa văn…

Màu tím Huế trăm năm còn tím

Nhớ Vĩ Dạ trăng treo theo thi sỹ qua đò

Câu thơ buông như đùa áo em trắng quá

Huế chải tóc dài xanh Bến Ngự canh khuya

        Nghe mưa Huế nhòa câu hò mái nhì ngóng đợi

Đèn nến trôi sông hóa những câu thề…

Đoạn III

Gió vờn tóc em bay bay thời hiện đại

Huế hoa hậu áo dài nhưng không hai mảnh thời trang

Gió xuyên suốt mắt em không nói

        Phú Văn Lâu câu hát ngẹn lòng…

Cuộc đời giàu lên với liên doanh và sốp

Huế ngỡ mơ màng ảo ảnh mùa xuân

Eo tím Huế tràn lưng em gió tím

Sao ai nỡ vô tình qua Huế chẳng dừng chân…

một thoáng

Ngồi trên máy bay

mới thấy con người quá thấp

chẳng có nghĩa gì với  mây trắng

Em tiếp viên nụ cười thường trực

eo và lưng và ngực phập phồng

con mắt em suốt ngày xê dịch

nên nhìn đời nhu cú cung như không…

Khách Ta và khách Tây

nghĩ gì ?

Tây ba lô và Tây làm ăn thời mở cửa

em gái mặt đầy phấn son áo may ô ngồi bên cửa sổ

buông tiếng th? dài hư vô…

         ĐƠN CA 

sương xuân 

     tần ngần

tĩnh tại

tóc- mẹ- bạc- rồi- ơ- hay ? 

     ***

mưa đưa

thưa thưa

lá đò

co ro em

mê mải

nên gió chải

tìm ai

ngực em mùa xuân đầy.

       *** 

      che mắt

      tán đèn xanh 

 em đi lấy chồng

      mênh mông 

buồng không nõn nà.

       ***

      em

 giờ này

 trần

      gió trắng

      câu hát em

 ai ngủ nhờ 

 mỗi chặng

 mỗi chặng

      ngủ nhờ trăng suông.

          ***

ô

hắt mặt em

     mưa hoài

     chớp chớp

     thềm xuân mảnh mai.

              ***

      dòng dọc

      người chờ

      không nhà 

 ga 

 mắt thức 

 đèn hè

 màn mi gấp gió.

       ***

 luồn ngón tay

 vào tóc em 

 lưng ta 

 sớm chiều 

 lạnh xuống 

 trước mặt mình

 rơi nhiều 

 giọt nắng

 đom đóm đầy gót chân.

       ***

khúc đơn ca

mãi một

ghế ngồi

mãi một 

nhịp xẩm buồn

xao xác

lẳng lơ

Thị Màu 

chao chát

cây đàn bầu cung đơn.

            BÓI KIỀU

1.

đêm nào qua đây

trên trái đất này

thế kỷ nào qua đây 

trên trái đất này

ơi những bàn tay dệt đời vô danh.

2.

tôi thu mình bói một trang Kiều

ngẫm nghĩ về những đâu từ bốn chân giường

bốn ngàn năm tiếng trẻ ra đời tiếp nối

em

hoài ảo ảnh

tôi đong những vơi đầy cho em đi qua nơi này

tôi đọc em nghe câu Kiều 

mùa qua đông ầm òa

     em trần mình phù sa.

3.

tôi đi từ đầu nhà này sang đầu nhà kia

nghe đài hát bài ca cuối năm

một cái hôn nở ra giữa hai trang sách

tôi nhìn em 

bằng con mắt người nội trợ đảm đang

     tôi kiên nhẫn nghe nàng Kiều thánh thót cung đàn 

     buông mành em

     góc giường khuya quê leo lét

     bói một trang Kiều nguôi nhớ thi nhân.

ÁNH ĐÈN GIỮA TRƯA

                     A

Vệt tóc đen trên nền trắng áo

kéo dài không nguôi.

Đã nghe gió heo may

lang bang trên nền cốm mới 

đã nghe đàn đàn chim ngói

bay về đâu về đâu ?

                    B

Này em phố hè người chật

váy ngắn áo thun mùa thu 

thung thăng đi vào cửa Phật

khói hương em viếng đất chùa

Anh ghi em ghi một lô đề 

chẵn lẻ đỏ đen sấp ngửa

ta cứ tìm niềm vui úp mở

con số này đưa con số kia đi…

Cả trẻ lẫn già quây quanh quầy xổ số 

em xếp bộ rồi hãy lấy đi anh 

chạng vạng hoàng hôn ngóng chờ kết quả

những kiếp người cứ thế loanh quanh…

                                 C

Sông Hồng trôi cầu Long Biên cũ nát

chiến tranh đi qua vai áo mẹ lâu rồi

rách hay lành mặt trời còn đó

ta vẫn vô tình dòng người lạ người quen

Khi lòng tin ngoại cảm bùng lên 

tội ác sẽ xé đêm ra từng mảnh

em mắt mờ ráo hoảnh

vành khăn tang tai nạn không tên…

                        D

Con cò trắng mãi lênh đênh

co một chân ngàn năm mệt mỏi 

nhưng không bao giờ nghe em chợt hỏi

cuộc đời này đi đâu về đâu?

Đông năm nay Hà Nội mình rét ngọt,

giá vẫn leo thang em ca sáng đi làm

hai bàn tay ta hai bàn tay có thật

chấm hết một dòng…sẽ phải sang trang.

            CẦU VỒNG

bay bay bảy sắc cầu vồng

bay bay bảy khúc lên đồng theo em

bay bay nhịp sống cũ mèm

ai thèm danh lợi ta thèm hư vô.

    NGẪU HỨNG

Đầu đông này ra đi 

giữa hai triền gió lạnh

giữa hai bờ mưa quạnh    

giữa lá ùa sương khuya.

Rồi sẽ đến bên kia

sóng ngầm sâu bão tố

hoàng hôn chìm sắc đỏ

neo đậu con thuyền buông.

Vẫn quen sống âm thầm

si mê  và lặng lẽ

cho dù là vô lý

ai giãi bày nguồn cơn.

Em hái lộc biếc xanh

gieo mầm non xuống đất

đó là chỗ chúng mình

đầy vơi trang nước mắt.

        THÓI QUEN ?

Thói quen đố kỵ bạn bè,

Cả đời khom lưng quỳ gối.

Thói quen trắng đen cơ hội,

Miệng Nam mô, bụng bồ dao găm.

Thói quen dối trá quanh năm,

La liếm nụ cười xu nịnh.

Thói quen nghĩ mình quan trọng,

“Ghế trên ngồi tót sỗ sàng”.             

Thói quen coi người như rác,

Của mình cái gì cũng sang.

Thói quen suốt đời lười nhác,

Cả cái bắt tay vô cảm vô hồn.

 CHÂN DUNG HAI MƯƠI MỐT

Có thể là trong Hai mươi mốt chân dung,

em làm chân dung chiều

êm ả thả mình trôi lẻ lói.

Thế giới này đây

sinh, tử, chiến tranh- luẩn quẩn vòng triết học 

Duy vật, Duy tâm

quy tụ vòng tay em… 

I.

Em quay lưng vào chân dung Hai mươi mốt

cô gái tuổi hai mươi

tìm lại mặt mình

em ra đi nên chưa cửa nhà ổn định

người ta tìm nhau, dối lừa bắt tay nhau xuất bản

em tự xuất bản mình…

Nơi đâu xa kia 

ẩn dấu một vỏ ốc hình hài quê

chuồn chuồn bay thấp bay cao 

tin mưa tin nắng

em bạc vạt áo sồi

chiều chiều ra đứng ngõ sau

ôm mặt vắng

những trống đồng mang niềm đau

từ lòng đất câm

II.

Hồi tưởng để tìm nhau

nắm tay nhau cùng hồi tưởng thời gian

chúng ta lỡ nhịp rồi 

đâu mải rong chơi trước vòng từ bi cửa Phật

ngày ngày ai ngang qua tôi

đánh thức dậy những lời hát buồn…

đó là những ánh mắt xa vời

những chuông nhà thờ cong lên

niềm mơ màng

em ngồi giữa đám đông 

kiêu hãnh vút lên công trình cổ

Đức mẹ Đồng trinh mỉm cười mãi ư?

em vòng quanh ga

vòng quanh mọi nẻo mọi nhà

tìm- đến- gió- riêng- mình- thú- tội

Chúa trời hai ngàn tuổi

Trong Hai mươi mốt chân dung lặng câm…

III.

Sáng ra em đi bơi

em thể dục nhịp điệu lơ đãng giải trí mình tan biến

em hít vào thở ra sâu

không khí đầy hai buồng phổi 

em dẹp thi ca ra ngoài lề thanh thản

em khoác tay tôi

hai đứa tầm phơ chuyện gẫu

hoa phong lan và con cá Hồ Tây trẻ con vừa câu

chúng ta quá nhiều nghĩ suy và trăn trở

các U thời hiện đại tự điều khiển mỗi bộ phận cơ thể mình...

trong Hai mươi mốt chân dung này em làm chân dung 

tu- tại – gia……………………………………………………………

III.

Cuối thế kỷ Hai mươi

anh để lộ mặt mình

trẻ nhỏ đánh giầy và các cụ già bơm xe

em lầm lũi ra đi nơi đất khách quê người

hoa phong lan ni lông treo đêm giao thừa

xe khách tỏa ra năm cửa ô

và thu về người đầy bâng khuâng

có thể là qua thôi

chớp mắt thời gian khoảnh khắc

hoa văn bia đá còn kia trên lưng Rùa đau

…………………………………………………………

Mãi mãi chẳng còn đâu

cuối chân dung Hai mươi này

ta cười trong nước mắt

thà đi suốt chân dung Hai- Mươi- Mốt

cho

       đời

                sạch

                           sẽ

                                   lối 

                                             em

                                                    buông…

1993- 2005

PHÁC THẢO MÀU DA CAM…

                           Tưởng nhớ các nạn nhân.

A

Tôi 

và khóc 

đang đêm

bờ mặt úp tường

nỗi đau em không ngủ

sân sau mưa giọt trở mình

tường sau ướt mắt vòng quanh 

hốc má tôi xanh nếp nhăn dằng dặc

em là ở đâu

mình bếp than lặng ngắt

em là ở đâu ngôi sao thức đêm

em là ở đâu thui thủi một con đường

em là ở đâu một lần đò quê em rời xa bến.

Em là những 

khoảng xa nẻo gần

tôi về em không gọi cửa

tôi canh em ngủ đếm mắt sao trời

máy nước đầu hè thức thấu sáng em ơi

em là nhà khuya tối đèn chờ tôi mỗi chặng 

em là ga khuya đưa tôi đi đầy đêm chân trắng…

B

Ngọn 

đèn trầm tư

ánh sáng câm buồn vui ai biết

em là âm điệu và biến tấu khúc ghi- ta

em là chấn song cửa đầu đêm gió hát chuyến tàu xa

nơi 

đậm nhạt 

mỗi mảng màu 

ngàn năm nguyên chỗ

là nguyên chỗ này ta đến cùng em trọn một ngày…  

C

Ôm

kiếp trời

mảnh sáng sao rơi

sao rơi đằng đông đằng tây

sao rơi đằng nam sao rơi đằng bắc

những ngôi sao không tắt khắp chốn tìm em

những 

mảng màu

tôi phác thảo đêm

tôi phác thảo mặt em

bằng khung tranh căng toan

và chấm màu da cam ngoài ô trời chói nắng

chấm màu da cam giết dần tâm hồn người đang sống   

chất độc màu da cam quân thù đã thiêu cháy màu xanh.

Ta 

phác thảo

để hài hòa

nét mặt đêm chung

em thức em khóc và bật máu  

cho màu trắng khăn tang khắc một nỗi buồn…  

D 

Tôi 

nhón gót đêm

như những trao tay

bàn tay em mồ côi mẹ

bàn tay em mắt ai khép nhẹ

những cánh mưa bay những dòng sông 

bàn tay em thay mẹ nhóm nhóm ngọn lửa hồng

ngọn lửa đất nghèo suốt cả đời người khâu áo tơi nón lá…

E

Ơi

đêm nay

những phác thảo xanh

và những phác thảo màu da cam

nỗi đau em không thể nào lãng quên tất cả

em 

là nẩy mầm

một loài hoa mới

thế hệ mới ươm trồng.

Em ơi em có còn không

một dấu đầu tiên tìm tay vụng dại

ngoài trời đêm nay mưa rơi mưa rơi rơi mãi

sao một chuyến tàu đêm đi xa không kéo một hồi còi… 

 1/2008

                        PHẢI KHÁC

                        I

Nghe như gió chuyển sang mùa

Giọng nói bạn bè đã pha màu đố kỵ.

        Bay đi một cọng lá vàng.

                        II

Tất cả mọi người đều tiến lên hối hả

riêng ai lùi lại một mình.

Tất cả mọi người đều reo lên hỉ xả

riêng ai ngơ ngác lặng câm.

Tất cả mọi người đều vỗ tay như sấm

ai như vô hình bay lên.

                          III

        Cuộc đời. Ai nhớ. Ai quên?

        Nhưng mà PHẢI KHÁC. Mới nên chữ NGƯỜI.

        2007- 2008

                                                     PHẦN III

                               ĐỒNG VỌNG

   Hoàng Cầm. Hoàng Hưng. Nguyễn Thụy Kha. ĐặngTrườngLưu.

          Lữ Huy Nguyên. Trịnh Thanh Sơn. Nguyễn Trọng Tạo.                                                                         

                                    Thanh Thảo. Trúc Thông.

                          NGHĨ VỀ THƠ LÊ HUY QUANG

                                                                          Hoàng Cầm

       Vậy ra, từ cái thuở mười tám đôi mươi, anh ta đã mắc cái chứng nghênh ngang, rong chơi. Đương nhiên, nếu trí tuệ và nhất là cái tâm mà rỗng đít bụt thì nghênh ngang quả là không thương được. Nhưng qua tập thơ Tự bạch  ( NXB Văn học- 1994) anh đưa xuất bản từ vài năm nay và một số bài khác đăng rải rác trên các báo; tôi biết rõ một điều là anh ta chịu đọc, chịu học, chịu làm, dẫn đến cái chịu chơi là phải lẽ đấy chứ! Càng lớn lên (đến nay đã trên nửa thế kỷ), anh ta càng nghênh ngang. Bởi nghênh ngang nên anh ta đã vứt bỏ nhiều thứ sáo mòn, cũ kỹ, nhiều cái vẻ ngoài giả dối, lừa gạt, nhiều thứ máy móc khô cứng. Để làm gì thế? Đúng là để đi…Đi đâu? Hẳn ai cũng biết, đã học nghề thì cũng muốn đi đến tột đỉnh của nghề. Đã học cách làm đẹp thì ai chẳng thích đi đến cái đẹp tuyệt đích. Dĩ nhiên là khó lắm đấy bạn ơi. Nhưng anh ta cứ đi. Và đi thế nào đây? Dẫm vào gót chân người trước à? Thế thì quá ngán. Hay là ngoắt ngoéo, ngoằng ngoèo, thì cũng lại quá vô vị. Thì ta đã thấy có vài ba anh mới vào nghiệp thơ đã bắt đầu làm xiếc chữ, câu thơ vô hồn vô cảm vô nghĩa thì đương nhiên là vô ích. Vậy thì anh ta chọn một cách đi và tập cách nói chân thật, có cảm xúc, có tìm tòi. Anh đi cái kiểu bốn mùa quăng quật những rong chơi ! Ai bảo rong chơi là sướng? Không, rong chơi khổ lắm chứ! Đầu anh đội cái mũ gì lạ lắm, ai úp xuống tự bao giờ, không biết, cứ nặng như đá đeo. Tay lại cầm cái bút vẽ đúng khuôn nhịp, không được phép chệch ra khỏi đường kẻ sẵn, vất vả ngồi trên một đống mảnh chai, tai nghe con khướu (à quên, có khi là con sáo), nó hót đúng một điệu trên cành cây khô, mắt trông toàn những rô bốt tân kỳ múa may nhào lộn làm xiếc vô cùng ngoạn mục trên cái dây mỏng dính mà chả biết ai gọi là cái dây hư danh từ đời Bành Tổ. Trong khoảng trời cao đất dày, mình anh với cây bút gày lọm khọm tưởng cũng đã già như ông Bành Tổ. Vậy là anh đã tập rong chơi đó chăng? Không phải thế đâu! Thói thường là thế, anh bèn rong chơi kiểu riêng mình. Vì riêng mình một cách, nên thật lắm lúc quá buồn thương. Anh buồn thương cho mình, cho người em nào đó anh thương và người nào đó cũng thương anh.

                                 Tôi sững sờ trong sặc sỡ đào hoa

                                 gió se se 

                                                   sao em hè

                                                                         manh áo?

     Giữa mùa rét mà em hè manh áo thì thương quá. Nào đã hết- Đã đi trong giá rét lại còn đi một mình thui thủi, lạc quê hương.   

                                   Ngơ ngác người em nơi nào về?

                                   làm âm vang Ga Hàng Cỏ

                                   se se

                                                   một gió 

                                                                          còi tàu…………………………..

.

     Tôi cứ buồn và ngậm ngùi vì những câu thơ như thế. Rất nhiều cô đơn, thui thủi ngay ở đất mình, mà như nơi đất khách. Tôi cũng phải thổn thức theo Lê Huy Quang.

                                     Lưng rượu vỗ về lưng ấm ngủ

                                     Em ơi vì ai lần lữa? 

                                     Đầu ô nào 

                                                       riêng gió

                                                                       dẫn đưa anh

                                     Gió đầu ô gió -Đầu ô em

                                     Gió đầu ô gió- Đầu ô đông

                                     Khi tóc ai về buông giấc…

       Sao lại có giấc ngủ buồn đến thế, hỡi những ai biết thế nào là thương nhau trên cõi đời này, để rồi lại phải hỏi bâng quơ, mà đau đớn, hỏi vào ngày mai rằng:

                                  Mai này còn bóng ấm lên không?

      Tôi xót xa biết mấy khi ngòi bút Lê Huy Quang tạo ra dáng hình một người nữ trống trải rầu rãi, thân cô thế cô,  và hoàn toàn vô vọng như thế… 

      Đấy, gọi là cái nghênh ngang Lê Huy Quang! Rong chơi kiểu gì mà làm người ta muốn khóc to lên, nhưng chỉ dám khóc rấm rứt cho những kiếp người vô vọng! Làm người thơ đạt đến đôi ba hình tượng cảm kích, xúc động đến thế, thiết nghĩ cũng đáng khen cho cái rong chơi quăng quật giữa cuộc đời rất chi ly, bủn xỉn về hạnh phúc con người này.

         Tôi cứ nghĩ mãi vì sao thế nhỉ? Mỗi thi sĩ hãy bình tĩnh khách quan, tự tính sổ tác phẩm của mình xem đã viết ra được mấy câu mấy chữ làm rớm lệ độc giả?

         Và rồi tôi cũng tìm ra được câu trả lời tàm tạm: Đó là vì tình yêu- cả nghĩa rộng và nghĩa hẹp. Cả nghĩa làm tình và nghĩa trữ tình. Hãy nghe Lê Huy Quang nói chuyện tình, nó cũng vẫn nghênh ngang nhưng thực là đằm thắm, thậm chí yếu mềm nữa, mặc dầu ra vẻ rối rít, cuống quýt và vội vàng:

                                               Anh lang thang em

                                               Anh xanh xao em

                                               Anh mi ni em

                                               Đêm về

                                                          Anh

                                                                  tiết canh

                                               Em…………………………………………………..

     Nồng nàn, mà thấy thương thương, có cảm giác như cả đôi lứa ấy bé bỏng quá, mong manh quá, dễ bị cuộc đời va đập tơi tả. Vì anh chàng quá yêu, dẫu có bão tố thì bão tố càng đẩy mạnh thương nhớ:

                                   Bão. Cơn bão xa từ tay em dấu ủ

                                   Bốn đỉnh màn tôi bão nhớ đầy.

        Vậy nên, muốn rong chơi gì thì với người mình yêu, anh ta chỉ như là cái bào thai…Bào thai sinh ra một người lính gác – Im lìm canh gác hết đêm, thức trắng vì người yêu. Liệu có phải rong chơi là sướng không? Hay chỉ là khổ hạnh?

                                     Chỗ anh đứng lâu ngày

                                                     lõm

                                                   xuống

                                     Thụ thai người gác cổng 

                                                    thức

                                                 canh em!!!

     Có như vậy mới thấm thía những đêm vò võ đợi chờ mà rút cuộc vẫn cô đơn, mặc dầu đã nhiều lần tay nắm tay, cây liền cành, chim liền cánh.

                                      cành tay anh im cành tay em

                                      cành tay em im cành tay đêm…………………………..

      Cái cành tay anh, cành tay em thì chẳng có gì mới. Đến cành tay đêm thì thật đáng sợ đấy! Hỡi những người yêu vô thủy vô chung và hiện nay đang là vô vọng. Cành tay đêm! Nó đang vươn ra, nó bóp cổ mình! Sợ quá, ông nghênh ngang Lê Huy Quang ơi! Mà tại sao ông viết lắm câu buồn thế! Rong chơi kiểu gì, quăng quật ra sao mà tuyệt vọng, hỡi anh thi sĩ loăng quăng vô định kia?

                                           thế rồi bích đào tàn lụi

                                           những bắt đầu xuân…

Lại còn:

                                    hai ngả phố hôn nhau nơi đầu dốc 

                                                                                đôi đôi 

                                                             con mắt 

                                    ngược chiều!

     Những con mắt của Tình yêu không thuận chiều được với nhau ư? Thế thì khổ quá! Ông bảo ông rong chơi mà hoá ra ông đau chơi rồi đau thật, khiến tôi đau lây. Bắt đền thi sĩ cái gì bây giờ?

                                                             *                                               

                                                          *    *

     Thế nhưng, Lê Huy Quang đâu có xù xì gai góc hoặc ngang bửa, bừa bãi trong thi pháp?

     Về nỗi niềm thơ, anh ta yêu rồi nhớ rồi hận rồi đau, một tình yêu đằm, lắng rồi đọng. Mặc dầu còn có bài, có đoạn cũng không xuất sắc, hoặc thừa, hoặc thiếu. Thừa là thừa chữ, mà thiếu là thiếu từ. Với một tập Tự bạch 59 bài, đố ai dám cam đoan có đủ được 59 bài hay cả? Anh ta được những câu như tôi lảy ra ( mà nào tôi đã lảy được hết những câu rất khá đâu), thế là đã mừng cho một thi sĩ. Kia kìa, vô khối ông in hàng chục tập rồi, hỏi có đọng được câu nào đâu? Tác giả và độc giả đều khó trả lời! Lại còn cái ông quyền lực vô biên đối với mọi lứa thi sĩ ở thế gian này, ông ấy còn khó tính gấp triệu lần tôi. Tên ông ấy, cứ nói ra là bất cứ ai đã có học vấn, có văn hoá đều sợ xanh lè mắt. Tên ông ấy là Thời Gian!

      Nỗi niềm thơ Lê Huy Quang là đọc được, cảm được. Ngoài ra, đôi lúc anh chàng này cũng rất mềm mỏng lục bát và xúm xít ngữ ngôn. Như một câu sáu, tám rất đáng yêu, rất mới và rất Việt.

                                             Ta đi. Như thể không đề,

                                      Em đi. Như thể câu thề. Đi đâu?

Hoặc toàn bài Tay em mà tôi chỉ kể câu kết:

                                       tay em dệt một màn mây

                           giăng anh bay. Giữa một đầy ngày xưa…

     Cái một đầy ấy thật mới, thật quý, thật là thơ. Còn một đầy gì, đầy ngày xưa hay đầy hôm qua thì giá trị câu thơ ( về mặt thi pháp) không thay đổi. Nếu bản chất lẳng lơ, trai lơ như tôi thì có lẽ tôi đã viết:

                            giăng anh bay. Giữa một đầy mắt em

Hẳn cũng không kém gì nguyên tác. Mạnh bạo và thực tế hơn thì có thể viết:

                            giăng anh bay. Giữa một đầy thân em

     Có lẽ, càng mê, càng yêu, càng tân kỳ! Chứ sao!

     Và nếu tôi tạm dịch câu này ra tiếng Pháp:

                             Pour que je me plane en un plein d’ antan

Thì may ra, độc giả người Pháp cũng sẽ ưng ý tàm tạm cho là được.

       Gần đây, Lê Huy Quang lại có một bài mà tôi nghĩ rằng đã khá già dặn trong cách cấu tứ và cấu trúc cả bài thơ. Tôi với cái tạng hàn, cái mệnh thủy, có ngôi sao Vệ Nữ chiếu mệnh, buồn như Sao Hôm trên mặt biển hoàng hôn, tôi ưa thích những bóng gì đã xa, đã qua mà còn phảng phất vị nồng ấm, tôi thích nhất bài Hoài cổ với đoạn II đầy chất Thơ và tình yêu sâu lắng:

                                Anh xin mắt em làm một buồng riêng

                                Anh đến 

                                Anh đi 

                                Anh về 

                               Không gọi cửa… 

Và ở đó:

                               Chỉ còn mắt em ngấm cháy

                               Chỉ còn mùa thu đi qua đọng lại

                               Và bông cúc vàng 

                                                                hoài cổ 

                                                                                hoá thiên thu

    Thật đẹp! một tình yêu thanh cao và sang trọng như hoa cúc. 

    Thật xúc động khi bông cúc vàng gợi lại tình xưa, từ nay thành hình tượng bất diệt trong tâm hồn Lê Huy Quang và có thể ở cả trong tâm hồn một số độc giả biết lui về những kỷ niệm thanh tao ngan ngát từ một thuở nào đã xa lắm mà vẫn rất gần.

     Mong cái anh chàng có vẻ ngang ngược trái khoáy Lê Huy Quang này, tiếp tục được những bước rong chơi gian khổ mà đầy thi vị nữa, như lời Mở  trong  tập thơ Tự bạch của anh, mà bạn hữu hay nhắc tới:

                                  Em trinh bạch

                                  Hình Hài Em “Tĩnh vật”

                                  Anh

                                  bốn mùa quăng quật những Rong Chơi…

    * Bài này, nhà thơ Hoàng Cầm viết từ tháng 9/1997;Tuần báo Văn nghệ và sau đó là Báo Người Hà Nội trích in một số đoạn. Năm 2008, Văn nghệ đã in lại nguyên văn.             

Hoàng Hưng

           QUANG I

Xô- lếch dài

Đêm tóc

Môi lang thang

Chúng ta đi tìm vui

Cái buồn tự đến

Chúng ta đi tìm Cái Đẹp

Vươn ngực gầy, xe sắt tả tơi. 

Ồ những đốm hồng mặt

Ồ những rung rảy môi

Giật giật rượu, không buồn không vui.

Có ai biết vì sao mắt úa?

Có ai biết vì sao áo vét dạ sờn?

Có ai biết vì sao màu lên tranh?

Có ai biết vì sao câu thơ buông như đùa giữa hai dải tóc?              

Bạn ơi

Ai biết có anh trên đời?

Anh tự biết mình

Quang.

Cỡ thế giới- cỡ một con người.

Thế đủ rồi

Cỡ Quang.

Xô- lếch dài              

Đêm tóc

Môi lang thang.

                QUANG II

Anh có yêu một cô bé tí teo

Một cô bé tình yêu- chưa- mọc- tóc.                                            

Tình yêu mưa chơi chơi                       

Biết đâu là lá nảy                       

Mưa thì mưa chỉ biết mưa rơi.                              

Mưa bay hay đậu mưa ơi                      

Lang bang trên những bờ môi u sầu.                            

Bạn ơi giao hợp nơi đâu

Về nằm gác cũ sắc màu đung đưa.            

*( Rút trong Tập thơ “Ngựa biển” của Hoàng Hưng. Nxb Trẻ 1988)

                          LÊ HUY QUANG- SÂN KHẤU VÀ THƠ                   

                                                                      Nguyễn Thụy Kha

       Với “thành tích“ thiết kế mỹ thuật trên 200 vở diễn, 15 Giải thưởng, Huy chương Vàng, Bạc trong các Hội diễn Sân khấu, Liên hoan Ca múa nhạc, Xiếc toàn quốc; 6 Giải thưởng hội họa, đồ họa và 3 tập thơ đã xuất bản- Tất cả đã thực sự tạo ra một ấn tượng rất Lê Huy Quang.

     Có những năm tháng dài, hành trang của Quang chỉ vỏn vẹn hai bộ quần áo. Một mặc trên người. Một trong túi vải. Kèm thêm ở túi vải còn một bàn chải và một khăn mặt. Đó là ấn tượng về một “ Quang độc thân”, “ Quang bụi” quăng quật rong chơi một thời. Ngay từ khi bước vào tuổi thanh xuân, Quang đã lao vào sống, đắm chìm và mê mải, không biết sợ, không ngại đố kỵ. Lê Huy Quang cùng với một số bạn trẻ trong “ đội chân đất” đã quyết tâm trong một tinh thần “phải hơn thơ mới”. Học thơ mới là chỉ học tinh thần đổi mới của nó mà thôi. Vượt qua mọi rào cản, bản thảo thơ của Quang trong 1/4 thế kỷ đã lên tới cả ngàn trang. Và tuyệt nhiên không in. Duy nhất khi ấy, chỉ có một bài thơ về Khúc hát văn được Nguyễn Cường phổ nhạc. 

      Mãi tới một ngày đầy giông gió của mùa thu Hà Nội, thơ Quang mới lần đầu tiên in trên Báo Văn nghệ. Đó là năm 1988. Ai hỏi Quang làm thơ thế nào, anh chỉ cười lắc lắc mái tóc dài ngang vai và đáp gọn: “ Cứ em mà giã“. Nghe có vẻ thô, nhưng ý thì rất trong. Quang muốn lấy cảm hứng thơ từ tình yêu- một tình cảm vĩnh hằng của loài người. Nói rồi Quang lại xê dịch.Một bộ quần áo chàm. Một túi thổ cẩm và một đôi guốc. Nhìn Quang những năm tháng ấy, người nghiêm túc không ai tin lại có một Nghệ sĩ Ưu tú Lê Huy Quang của ngày hôm nay.“ Loại ấy, hỏng là cái chắc“. Họ hay chép miệng như thế, và mãi mãi không học nổi chữ “ngờ“ bởi cách nhìn phiến diện và hời hợt.

       Cùng với thơ, học theo người anh trai – họa sĩ khóa kháng chiến Lê Huy Hòa với bức Đồng Lộc nổi tiếng- Lê Huy Quang đi vào hội họa tự nhiên như chính đời sống. Và hội họa đã đưa anh đến vị trí của một họa sĩ trang trí sân khấu của Nhà hát Tuồng Trung ương. Lại một cuộc vật lộn trên bảng màu, trên bố cục của biết bao sàn diễn. Vừa mê mải làm thơ, Quang vừa mê mải đến với những sàn tập, những vở diễn. Anh đã được xem như „ đại ca“ của làng trang trí sân khấu. Vừa làm trang trí, vừa vẽ. Còn nguyên trong tôi một ám ảnh Tam Bạc trên khung vải của Lê Huy Quang.

     …Cuộc đời không có ai trải thảm trên đường. Khắc đi, khắc đến. Vấp ngã, đứng đậy, đi tiếp. Tai nạn xe máy, cười, ngồi uống rượu. Rồi lại xê dịch. Đó là bản chất vui sống của Quang. Lê Huy Quang đã kiến tạo nên một sàn diễn Tuồng Việt Nam – một nghệ thuật cổ truyền cần lưu giữ. Cách đây 2 năm, hôm nghe tin Lê huy Quang được phong Nghệ sĩ Ưu tú, nhiều bạn rượu chia sẻ với anh một thời, đã tủi mừng như chính mình nhận được vinh dự ấy. Cuộc sống không đến nỗi nào, nếu ta thực sự tin nó. 

                                       * ( Bài in trên Báo Lao động Chủ nhật – 1995)

                       ẤN TƯỢNG LÊ HUY QUANG

                                                                  Đặng Trường Lưu

     Trong giới văn hóa- văn nghệ cả nước; cũng như  trong “làng“  văn nghệ sĩ Hà Nội; người ta biết nhiều đến họa sĩ, Nghệ sĩ Nhân dân Lê Huy Quang qua hội họa, qua thiết kế trang trí sân khấu, qua minh họa hay bìa sách; phần lớn là bạn hữu, qua thơ ca và các bài báo trong suốt mấy chục năm qua.  Quê cha Hà Tĩnh, quê mẹ Nghệ An; ngót nửa thế kỷ qua, Lê Huy Quang sống và làm việc tại Thủ đô Hà Nội. Suốt đời chỉ đi guốc mộc; nhẫn bạc, cổ tay vòng bạc; chỉ mặc hai màu đỏ đen, thích nhâm nhi chén rượu cuốc lủi hơn là uống bia…đã làm nên một ấn tượng Lê Huy Quang trong đời sống; thì  trong nghệ thuật, Lê Huy Quang cũng đã làm nên một ấn tượng cho riêng mình – khi đã thiết kế mỹ thuật trên 300 vở diễn cho các đơn vị nghệ thuật sân khấu trong cả nước, với nhiều Giải thưởng về hội hoạ, đồ hoạ, trang trí sân khấu và thơ ca…

      Tôi biết ông cũng đã lâu, vừa là bạn nghề, cũng vừa là bạn theo mọi nhẽ ở đời. Không kể nhiều lần triển lãm chung và triển lãm nhóm bạn; một triển lãm riêng ở 29 Hàng Bài, Hà Nội cho cả Hội họa, Đồ họa và Trang trí sân khấu của ông cách đây ngót chục năm thật bề thế và ấn tượng. Những tác phẩm hội họa, dù chưa phải tất cả; cũng đủ cho ta nhận ra một bản lĩnh riêng, một mảnh hồn riêng Lê Huy Quang đằm thắm và bỉnh thản, trước ồn ào cởi mở, có khi thái quá của đời sống nghệ thuật hiện nay.

Không nệ thực, không tả thực, không bị chi phối bởi hiện thực; nhưng cũng không tìm đến những hình thức biểu hiện cầu kỳ lạ lẫm- hội họa Lê Huy Quang là hội họa của tâm tưởng. Nhiều tác phẩm như vẽ trong hoài niệm. Chùm tranh phố như chuỗi dài kỷ niệm với những đường nét tựa hồ tiết tấu chậm rãi, khắc khoải của bản nhạc không lời. Tam Bạc hình vuông với gam màu ghi ngả sang vàng nhạt, hình thể quy về những hình vuông lấp lửng mơ hồ. Dãy phố màu ghi xám có đường viền đen lung linh buông thả ở  Tam Bạc- Hải Phòng 1972; hay lối đi nét khoáng hoạt, hồn nhiên trong Mái phố tuổi thơ, chất ảo mờ ẩm ướt của Phố sau mưa, gợi cho người xem những bất ngờ đồng cảm.

Lê Huy Quang tâm đắc với mùa thu. Với ông, mùa thu đồng hành tiếc nuối, những tiếc nuối trong veo vàng rực gam màu. Từ bông cúc tỏa vàng như vòng sáng hào quang, bật lên hình hai trái tim ghép lại thành nụ hôn thắm đỏ (Mùa thu) đến cô gái trong Chân dung mùa Thu, cùng nỗi bâng khuâng vời vợi…ở Tóc quê 2 hay Chân dung màu xanh… cảm giác nhát bút ông có gì bối rối, vấn vương, những mảng màu ông đặt như thể vu vơ, vô cớ. Tất cả cứ cồn lên là nỗi niềm trước chuyển dịch thiên nhiên mà người nghệ sĩ gửi gắm. Trong loạt tác phẩm khai thác từ chủ để không gian quê kiểng, ta nhận ra một Lê Huy Quang luôn khát thèm, đề cao và níu giữ những giá trị thuộc về nhân bản (Tóc quê 1,2,3; Giấc mơ 1 và 2; Hồi chuông cảnh tỉnh và Chênh lệch). Hình tượng con đò, dòng sông, cánh diều với vầng trăng khi tròn khi khuyết cứ trở đi, trở lại trong tranh ông như hiện thân của một lời nhắn nhủ, như niềm thổn thức khôn nguôi trước bao nhiêu chật hẹp phố phường. Ảo ảnh đồng quê là hình tượng thiếu nữ trước mênh mông đồng lúa, Ký ức tuổi thơ là vầng trăng vành vạnh giữa không gian ảo huyền với con thuyền giấy nhỏ nhoi, Ấn tượng trăng quê vẫn là vầng trăng ấy cùng gương mặt thiếu nữ sáng ngời hồn hậu. Ở những tác phẩm này, hình tượng và bố cục hiện đại nhưng đơn giản, bảng màu cũng dung dị, thoải mái trước khi nhận về những thông điệp nhân văn; dù vẫn biết rằng, đằng sau những hình, những nét, những màu kia; ẩn chứa trong từng đôi mắt nhân vật của ông, thi thoảng ánh lên một chút buồn thảng thốt.

     Không chỉ trong lĩnh vực hội họa; ông còn là một nhà thơ đầy cá tính với những cách tân ồn ào dư luận một thời; là một nhà báo với những bài viết ngắn mà sắc về nhân tình thế thái, về những vấn đề cộm lên trong đời sống nghệ thuật…Nghệ sĩ Nhân dân Lê Huy Quang là người xông xáo, hối hả trong công việc lẫn rong chơi. Chuyện trò với ông, tôi cứ nghĩ rằng: Có khi ông đã quên mình đi qua tuổi 60- „Lục thập nhi nhĩ thuận“ ( Biết nghe lời nói phải và biết nói lời nói phải) tự lúc nào. Dù rằng vậy, qua những thành công đã gặt hái được trên 40 năm qua; tôi biết ông vẫn lặng lẽ vẽ, lặng lẽ tiếp tục kiếm tìm cái đẹp của riêng mình- bởi qua hội họa nói riêng, và qua nghệ thuật- người ta mới dễ dàng nhận ra một Lê Huy Quang suy tư và trách nhiệm, một Lê Huy Quang đằm thắm tận cùng- như lời tự bạch của ông: “ …Vì thế, cứ mỗi lần có dịp  trở về thăm quê hương Nghệ -Tĩnh, nơi sinh ra, lớn lên, rồi phải cách xa; trong tôi bao giờ cũng có cảm giác như tự nhìn lại chính mình:  những học hành, làm ăn, công việc, tiền bạc, đất đai, nhà cửa; những được thua, còn mất, ngọt ngào, cay đắng; những danh vọng hào nhoáng, hão huyền…đan xen giữa quá khứ, hiện tại và cả tương lai của một gã trai quê tự ném mình ra giữa chốn Thăng Long phồn hoa đô hội. Nhưng nghĩ cho cùng, hạnh phúc lớn nhất của một người nghệ sĩ, chính là được được vẽ, được viết, được sáng tạo với những niềm vui, nỗi buồn của riêng lòng mình và của cả nhân dân”…

                                                     Hà Nội. Mậu Tý 2008

                             *( Bài in trên Tạp chí Văn hiến Việt Nam- 8/2009)

                                      Và Tuần báo Văn nghệ- Hội Nhà văn VN 

                                                     TỰA 

                                                                 Lữ Huy Nguyên

                                                                             (1939-1998)

      Tập thơ bắt đầu bằng bài Mở, kết thúc bằng bài Khép. Hãy nói về Mở, nó như là tựa đề, như là tự bạch, như là day dứt hồi tâm, để ngõ hầu thanh cao hơn, để tỏ cái “ thi phách” với người đang đối diện, đối thoại, đối chứng cùng mình: nàng thơ, cuộc đời. Chỉ là bốn câu mà gợi cả tâm tưởng, cả chủ đề, cả thức ngủ với tình yêu, theo nghĩa hẹp và nghĩa rộng, nghĩa hẹp là đàn bà, nghĩa rộng là đời người:

                              Em trinh bạch 

                              Hình Hài Em “ Tĩnh vật”

                              Anh

                              Bốn mùa quăng quật những Rong Chơi.

     Em trong sáng, sạch quang, em trinh trắng quá, đến khiến anh hãi hùng trước em như trước một tĩnh vật, trước cái rốn bão làm thức dậy trong anh những nghịch lý đáng yêu mà chua chát. Anh của bụi bặm bốn mùa, của những ngả đường quăng quật, của những Rong Chơi như kẻ vô gia cư, vô nghề nghiệp. 

     Không, tác giả tự cường điệu cái gọi là “ tì vết” ở mình đấy thôi. Lê Huy Quang là một họa sĩ có hạng, cần mẫn, tiếng tăm, thơ anh cũng như tranh anh tung tỏa thi hứng, hòa sắc, đậm nhạt hình hài, nóng lạnh…

      Anh như muốn nói cùng người đọc: Hãy đọc tôi đi- thơ anh như họa, có thể đọc, có thể nghe, nhưng còn xem được- tôi thanh cao nhưng mà cũng trần tục, trần tục được sáng tạo theo quy luật của cái Đẹp. Nhà thơ X, nhà thơ Y cũng trần tục đấy?

      Nhưng đấy là chuyện khác. Đừng ai ngộ nhận. Anh theo một lối riêng, tất cả mọi sáng tạo của anh lấy cái Đẹp làm cứu cánh, làm mục đích cuối cùng. Nói được ra bốn câu Mở ấy là không muốn quăng quật, không muốn rong chơi. Tác phẩm này là một lời nghiêm chỉnh tự bạch, một bày tỏ của lao động nghệ thuật, thúng thắng mộng mị, nhưng cứ vậy mà tồn tại như bản thể, dù tiên thiên bất túc chỗ này, kỳ quan ngoạn mục chỗ kia; có thể đối với một số người là kính nhi viễn chi, còn đối với số khác là thanh khí lẽ hằng.

    Còn bài Khép, một tuyên ngôn tự cảm, tự hứng, như muốn bộc bạch suy nghĩ của mình, mà cũng như kêu gọi ở bạn một sự không cố chấp, vì cố chấp bạn sẽ mệt mỏi hơn. Đúng là một cá tính, một phong cách; cá tính, phong cách lặng lẽ hình thành ba mươi năm thực và ảo, gồ ghề, sắc lạnh, góc cạnh, thô tháp, có câu thơ như dẫm đạp, chà xát vào tư duy vốn quen thuộc của thơ, nhưng rất mừng là không tách rời truyền thống, có nghĩa là tìm tòi trong tiếp thu, chắt lọc. Và táo bạo, kể cả có lúc táo tợn nữa…trong chừng mực. Đang luồng đọc, luồng cảm của thơ có lúc thấy kệnh lên một ý tứ cố nghe lắng…mà không vào. May mà sự tân kỳ không đứt rời nền tảng. Loắng quắng một hồi, quăng quật một chập với tác giả, những bạn đọc mắc thói dị ứng “ thơ lạ”, có thể mệt phờ ra vì hỏa mù chữ nghĩa, vì cách điệu cấu trúc của Lê Huy Quang- nhà ảo thuật ngôn từ mới trình diễn màn đầu làm sao đã đến độ thuần thục 100%. Cuối cùng, cái gì sẽ hiện ra sau năm mươi chín pha trình diễn chập chờn ảo hoạt, đó là một sự thật, thực lắm, hữu ích và đa dụng lắm:

                               Thơ. Hương vị lá xông rất đỗi kịp thời

                               Tự nó tỏa hương dịu lòng người ốm

       Hóa ra là thế, anh cũng không muốn gì hơn như chúng ta: thơ có ích cho đời, cho mình, cho người. Tập thơ được khép lại với hai câu , nghe thoáng thoáng như ai đó đã nói rồi, nhưng nói theo cách này thì Lê Huy Quang là lần đầu:

                               Cái gì còn, đâu chỉ là xuất bản

                               Nguyễn Du viết Kiều- có phải để in đâu?

       Quả là họa sĩ Lê Huy Quang làm thơ như một thôi thúc nội tại, không vẽ ra không được, không bằng tranh thì bằng thơ, cốt mình cảm đề, cốt mình trải nghiệm và suy ngẫm. Nhưng bây giờ thì thơ Lê Huy Quang đã đến tay bạn đọc, có yếu có mạnh, có thế này thế khác, suy vào vận ra, hay dở tùy người. Nhưng đó đích thực là Lê Huy Quang, một phong cách thơ không trộn lẫn ảnh hưởng của ai, mặc dầu chắc chắn là anh có chịu những ảnh hưởng không rõ rệt nào đó. Làm gì có sự cách tân từ lỗ nẻ chui ra, từ trên trời rơi xuống, hỡi các thi nhân mặc khách!

      Giữa Khép và Mở là những gì bạn đọc sẽ bắt gặp , hứng thú và khó khăn, thanh thỏa mà vật vã. Thôi cũng lại để tùy người, tùy tạng. Đó, xin giới thiệu cùng bạn đọc, đây là Lê Huy Quang, con người hộ pháp mà thơ thì chi ly, tỉa tót, có lúc cặm lại một…giọt thơ…khó mà hiểu nổi, nếu bỏ qua tính đa nghĩa, ẩn dụ của ngôn từ, hình ảnh; của cấu trúc phá cách, trầm ảo; của cái trữ tình trần tục không tầm thường. 

      Tôi mạo muội viết mấy dòng làm lời tựa cho tập Tự bạch của Lê Huy Quang, như những cảm nghĩ bất chợt, mong tác giả và độc giả tham khảo, lượng thứ cho những gì bất cập.                      

                                         TA VỀ HÀ NỘI ĐI EM

( Đọc “Ta về Hà Nội đi em”- Thơ Lê Huy Quang. Hội LHVHNT Hà Nội, Trung tâm Văn hóa-Ngôn ngữ Đông Tây xuất bản năm 2002. Giải thưởng của Ủy ban Toàn quốc, Liên hiệp các hội VHNT VN- 2003). 

                                                                       Trịnh Thanh Sơn

                                                                          ( 1948- 2007)

        Đây là một tập hợp, có chọn lọc những bài thơ viết về Hà Nội của nhà thơ- họa sỹ Lê Huy Quang, viết trong hơn ba mươi năm qua ( 1969- 2002); với tổng số 33 bài thơ, tượng trưng cho 33 năm, nhà thơ gắn bó với mảnh đất nghìn năm văn hiến. Bản thân ý tưởng cho ra mắt tập thơ này đã phần nào tỏ được tấm lòng của một người nghệ sỹ đối với mảnh đất đã dung dưỡng anh suốt cả cuộc đời. Dường như, qua 33 bài thơ, Lê Huy Quang muốn thay mặt những người con không phải gốc quê Hà Nội, dâng tặng Thủ đô yêu dấu lòng biết ơn và tình yêu thắm thiết của mình.

                                Ta thả mình trôi trên hè phố cổ,

                                Chợt chạnh lòng gợi nhớ một giấc xưa…

                                                                                               ( Tơ vương)

và:

                                ta về Hà Nội đi em

                                như đàn chim ngói bay về làng Vòng hương cốm

                                như mùa thu trái hồng non mọng

                                Hoàng Thành rêu phong ngọn cỏ sầu buông…

                                                                                ( Ta về Hà Nội đi em)

     Thơ Lê Huy Quang viết về Hà Nội có cái tung tẩy thật đáng yêu, hồn nhiên và hồn hậu, tươi tắn mà không nông nổi, tha thiết mà không cải lương, đắm say nhưng đầy tỉnh táo…Trong bài thơ mở đầu tập, bài Giao thừa viết năm 1969, ta nhận ra bóng dáng một chàng trai vô tư, tươi tắn đến nồng nhiệt, đến cuống quýt bởi tình yêu ngập tràn trong một đêm tất niên giữa lòng phố phường Hà Nội.

                                 Anh vòng vòng ba mươi vòng chợ hoa

                                Anh vòng vòng ba mươi vòng tìm em 

                                Ba mươi vòng phố

                                Chuông đồng hồ gọi không giờ

                                Pháo lên ngòi châm lửa

                                Mưa nơi nơi rất nhiều giao nhau…

                            …Có phải bóng Rùa nâng lưỡi kiếm đi xa?

                            …Đêm ba mươi. Chấm hết giao thừa

                               Anh lại vòng vòng ba mươi vòng tìm em 

                               Ba mươi vòng phố…

                                                                                            ( Giao thừa)

       Không yêu đến cuống quýt và không trẻ trung, chẳng ai cứ vòng vòng mãi như vậy được! Yêu đến chóng mặt là nét tính cách của nhà thơ, đặc biệt nhà thơ đó lại tên là Lê Huy Quang.

      Sống lâu năm ở Hà Nội, lại là người hay quan sát, hay lang thang, Lê Huy Quang thuộc từng góc phố nhỏ, từng bờ cây, từng giếng nước. Trong mắt nhìn của một nhà thơ có tâm hồn họa sỹ ấy, Hà Nội ở góc nào, mùa nào cũng hiện lên rạng rỡ như tranh. Chất hội họa trong thơ Lê Huy Quang thật rõ nét, thật ấn tượng với những hòa sắc riêng biệt, thường rất trong sáng và không giống với ai. Đây là một tháng Giêng xuân qua nét bút của người họa sỹ, bài thơ hiện lên như một bức tranh:

                                      mương nước sáng bờ cây chiều

                                      dẫy dẫy

                                                  cột đèn      

                                                            chim rũ cánh mưa

                                      em đi làm rửa chân gầu giếng ấm

                                      ao xóm 

                                                           cầu về 

                                                                              gái xóm

                                      giêng rồi 

                                                   thấp thoáng 

                                                                        áo em giêng.

       Những thi ảnh như: dẫy dẫy cột đèn chim rũ cánh mưa, tưởng không phải là họa sỹ, thì không thể viết được. Những tổ hợp từ mang tính tu từ thật riêng biệt và điệu nghệ như ao xóm cầu về gái xóm hoặc áo em giêng, tưởng không phải thi sỹ cũng không viết được. Nhiều lần, Lê Huy Quang tự nhận mình là con người bốn mùa quăng quật những rong chơi. Trong câu nói, câu thơ mang tính thậm xưng và tự trào ấy có một phần sự thật. Nếu chỉ quăng quật không thôi, hoặc nếu chỉ rong chơi không thôi, đâu phải là Lê Huy Quang? Quang là người vừa rong chơi vừa quăng quật, nói cách khác, để rong chơi được, Quang phải quăng quật. Làm việc suốt ngày, đi suốt ngày, bia rượu với bạn hữu, có mặt khắp nơi và không từ nan bất cứ điều gì; đó là nét tính cách đáng nể trọng nơi anh mà không phải ai cũng có được. Và anh viết:

                                Không nhớ nữa mọi nẻo đường ta đến

                                Màu hoa nào riêng sắc em?

                            …Gió gió nghiêng về phía kín

                                Nơi nghiêng người anh điệp khúc em.

                                                                                              ( Chợ hoa)

      Đôi khi, những quan sát tinh tế đến tinh vi hiện hình thành những câu thơ thật độc đáo, riêng biệt với thi pháp khác lạ mà không phải ai cũng dễ chấp nhận. Người yêu thơ Lê Huy Quang cũng nhiều, mà người la ó, hô hoán thơ Quang lạc giọng lạc hồn cũng lắm! Thói quen tạo nên sự trì trệ và đổ bê tông một quan niệm thẩm mỹ “ bảo hoàng hơn vua” đã làm cho thơ chỉ nương theo  một giọng điệu, một lối mòn đã thống trị văn đàn suốt nửa thế kỷ qua, hình thành một tầng lớp độc giả chỉ quen ru ngủ. Quang không muốn thế, Quang muốn cách tân, và Quang viết như chính lòng Quang muốn:

                                   Em về ngõ nhỏ, nơi đầu ngọn xoan

                                   Thay áo hè xòe hoa ngọn gió

                                …Máy nước đầu ngõ đòn gánh cong lưng

                                   Ngực tròn sức lớn

                                   Sóng- sánh- tóc- nước- đọng

                                   Đèn- nhòe- lay- chân- thùng

                               …Sao mai sao hôm ôm ngọn lá

                                   Nơi anh

                                                          chờ 

                                                                        ngọn em.

                                                                                       ( Ngõ)

     Tôi đố ai biết Lê Huy Quang viết cái gì?

     Khi biết Quang viết cái gì, tôi đố ai quên được sự ám ảnh của những câu thơ ấy. Thực ra, Lê Huy Quang rất tự giác trong việc tạo nên những ám thị và ám ảnh trong thơ. Một câu thơ xuống dòng, một chữ viết hoa hay viết thường, những âm tiết, những từ được gạch nối…nhất nhất đều được Lê Huy Quang riết róng giữ cho bằng được. Một thứ kiểu cách ư? Một lập dị của quan niệm duy mỹ ư? Đều đúng cả. Và những chi tiết ấy, sự riết róng ấy, làm nên tính cách và phong cách thơ Lê Huy Quang: Êm nghe như em/ Hương nắng mơn man mắt người. Hoặc: 

                         Những bức tranh phố 

                         nằm nghiêng       

                         cùng tôi

                         người họa sỹ Phố- Phái

                         cùng tôi

                         đi

                         và cùng tôi

                         có- cả- đường- công- tua– đen- bức- tranh- phố-xám…

                                                                                         ( Chiều phố)

     Nhưng không phải tất cả đều như vậy. Lê Huy Quang tự giác và chủ động trong hình thức thơ. Khi mà đề tài, cảm xúc cần phải được thể hiện một cách thật gần gũi và giản dị, Quang cũng giản dị như ai:

                                          Tôi đang thấy em đi về

                                          nơi mảng tường cháy đen đầu phố 

                                          nơi chân cầu thang lửa sém góc nhà

                                          nơi gốc bàng khô úa

                                          tràn trề tuổi thơ…

                                          Tôi đang thấy em 

                                          soi gương đáy nước hố bom

                                          một cánh hoa đào in bàn tay em nhỏ nhỏ

                                          nơi quân thù vùi em xuống đó

                                          đã chôn theo một mảnh tim mình…

                                                                                              ( Khâm Thiên)

     Tình yêu Hà Nội trong thơ Lê Huy Quang thật nồng nàn, đầm ấm, sâu nặng, thiết tha. Đây là niềm vui lặng lẽ của nhà thơ trước một người đã từ bỏ Hà Nội ra đi, hôm nay biết quay trở lại:

                                          Bàn tay ai mở tìm tay

                                          Em đi xa nước. Hôm nay, Em về

                                          Chiếu dời Đô. Một câu thề

                                          Nước non. Non nước. Lại kề bên nhau…

                                                                                     ( Heo may)

     Đọc những câu thơ ấy, ta chợt nghe dư vang của tấm lòng nhà thơ Tản Đà qua “Thề non nước”. Tuy nhiên, dù yêu đến mấy cũng không chỉ thấy đẹp, chỉ ngợi ca một chiều. Trước những đổi thay rất đáng mừng, rất đáng tự hào của Hà Nội hôm nay, nhiều khi nhà thơ cũng không khỏi xót xa, trăn trở. Trong bài thơ Ngơ ngẩn, ta nhận ra những suy tư đầy trách nhiệm của một nhà thơ công dân:

                                        Em

                                        quần bò zin, váy ngắn, váy dài

                                        tóc đỏ tóc vàng tóc nâu bay xõa

                                        bốc lên một bản nhạc tình cháy lửa

                                        kinh tế thị trường ào ào mở cửa

                                        cơn sốt đất nhà tăng giá đua chen

                                        cả hoa và cỏ dại

                                        nhà- thơ- trầm- ngâm- thả- ý- nghĩ- mình…

      Và tôi hiểu, qua Ta về Hà Nội đi em, Lê Huy Quang muốn tỏ bày một tình yêu đầy trách nhiệm!

                                                               Hà Nội, 19/5/2003  

                                        *( Bài in trênTạp chí Thăng Long Văn hiến )

                                      VỚI LÊ HUY QUANG…

                                                                 Nguyễn Trọng Tạo

      Lê Huy Quang quả là một nghệ sĩ đa tài. Anh vẽ tranh, minh họa cho nhiều tờ báo, lại là một họa sĩ trang trí sân khấu nổi tiếng ( hơn 20 Huy chương Vàng).Và tất nhiên với tài năng và công việc ấy, anh đã có chân trong Hội Mỹ thuật và Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam. Cách đây vài ba năm, sau khi đã xuất bản 5 tập thơ và trường ca, Nghệ sĩ Ưu tú Lê Huy Quang đã được kết nạp vào Hội Nhà văn Việt Nam. Anh cũng là nhà báo tác chiến rất năng động trên nhiều tờ báo trong Nam, ngoài Bắc. Ngoài những Hội Trung ương, anh còn có chân trong ba Hội của Hà Nội là Nhà văn, mỹ thuật, sân khấu…

       Người ta nói “ Văn học là nhân học”, người ta cũng nói “ Người nào văn nấy”. Những câu thơ mà bạn đã trích dẫn là hoàn toàn có thật trong đời “ tình duyên” của Lê Huy Quang. Bài thơ “ Chân dung” viết từ những năm 70 của thế kỷ trước, khi đó anh còn là “ trai tân”. Anh gặp một người “đàn bà góa” đã có một cô con gái nhỏ, và chỉ một lời hứa “ năm sau anh sẽ cưới em” thế mà thành gia thất. Cô con gái nhỏ Nguyễn Thị Thanh Hà giờ đã là sinh viên năm thứ nhất Trường Đại học kinh tế Quốc dân, còn cậu con trai Lê Huy Bình Yên nay đang học lớp 9…Đúng là một “ mối tình tang” đáng nể.   

 * ( Rút trong Tập “Chuyện ít biết về văn nghệ sĩ” của Nguyễn Trọng Tạo- NXB Hội Nhà văn Việt Nam- Hà Nội, 2001).  

                       TỰ BẠCH KHÁC VỚI TỰ KIỂM

               ( Đọc “Tự bạch”- Thơ Lê Huy Quang- NXB Văn học 1994).                          

                                                                                 Thanh Thảo 

       Ở hai câu cuối của cái Tự bạch này, Lê Huy Quang viết: Cái gì còn, đâu chỉ là xuất bản/Nguyễn Du viết Kiều – có phải để in đâu?

    Bài thơ Khép ấy viết tới ba mươi năm: 1964- 1994, có thể (Khép) khi mới viết đã có hai câu kết này rồi, vì thời xưa ấy in được bài thơ đâu dễ, phải xếp hàng, phân ô chán vạn ra khiến thi sĩ họ Lê bức bối mà thốt lên vậy, chứ bây giờ, chuyện in ấn đâu phải là quá khó, nhất là với một người như Lê Huy Quang? Hay ông này tính dẹp các nhà xuất bản, cho ông Lữ Huy Nguyên về hưu? Nói vậy, chứ hồi xưa, chắc Nguyễn Du cũng sướng được in lắm chứ, in ấn nó là một trong những phát minh lớn nhất của loài người mà!

     Lê Huy Quang làm thơ đã lâu, nhưng quả thật, hình như ông cũng không ham in lắm, ông cứ phất phơ, ma ma phật phật vậy, ai hiểu thế nào thì hiểu. Là một họa sĩ, Lê Huy Quang vẽ được nhiều câu thơ hay, những câu thơ rất chắc về hình họa: Cho lưng em thong thả một cành mềm ( Mưa mây).Và:  Vũng nước hè soi mặt trầm/song song gờn gợn em ( Phố mưa). Nữa: Tôi đi trắng những phố chợ đêm mưa phùn.

       Những câu thơ mạnh xúc cảm: Đông cứ gió/Cho ngọn đèn nhuốm lửa/Năm canh chia đều khoảng giữa môi em/Năm cửa ô rải dọc bờ thềm/Tê tái trở mình xanh xác lá ( Đầu ô chuyển gió).

       Những họa sĩ khi làm thơ thường kiệm lời. Đó là chỗ mạnh của họ. Lê Huy Quang, nếu đôi khi, hơi quá đa cảm, thì bù lại, anh cũng biết nén, để câu thơ đặc hơn, và để bài thơ rỗng hơn. Cái rỗng của toàn bài thơ tạo nên khoảng mở, góp phần tạo nên sự ám ảnh. Có thể thấy điều này rất rõ ở thơ Đường.

      Lê Huy Quang không muốn làm thơ theo những đại lộ đã mở sẵn. Anh  cố tìm, và khi ta đã tìm, thì tất một lúc nào đó, nó sẽ tòi ra. Cái tòi ra ấy, dù hay dù dở, cũng là của ta, của riêng ta. Trên tinh thần ấy, tôi chắc Lê Huy Quang cũng sẽ rất rộng lòng với những tìm, những tòi của các nhà thơ khác. Nghe đâu, có hồi, anh chưa chịu thơ Đặng Đình Hưng là thơ. Chắc bây giờ anh đã chịu.

                                                   Quảng Ngãi tiết Thu phân 1995

                                      * ( Bài in trên Báo Lao động Chủ nhật -1995)

TRÚC THÔNG

Bình bài thơ “ Giêng xuân”.

                                                   GIÊNG XUÂN

                                     Mương nước sáng bờ cây chiều

                                     dẫy dẫy

                                                  cột đèn

                                                             chim rũ cánh mưa

                                     em đi làm rửa chân gầu giếng ấm

                                     ao xóm cầu về gái xóm

                                     giêng rồi

                                                   thấp thoáng 

                                                                       áo em giêng 

     Đây là chép theo trí nhớ từ cuốn sổ, người tác giả chép tặng tôi đã suýt hai lăm năm. 

     Hình khối từ ngữ bố trí như thế nào trên không gian mặt giấy trắng là rất quan trọng. Về cả thẩm mỹ nhìn lẫn thẩm mỹ cảm. Ở bài thơ này cần rất thoáng, sáng. Để gọi thêm lên màu sáng trong bút pháp. Gọi thêm lên cảm giác trong, ấm và tươi. Hai câu đầu thích, gọn, tỏ. Câu thứ ba khoái, “ rửa chân gầu giếng ấm” vừa dễ thương về hình ảnh con gái múc nước giếng rửa chân, lại nghe cả âm thanh gầu trong lòng giếng, lại thấy cả nước giếng xối lên bắp chân cô gái.

      Câu thứ tư “ ao xóm” rất quê nhà, “ cầu về gái xóm” tức là cô gái bước xuống cầu ao, cách đặt câu “ tây” ( cầu về) nhưng ở đây lại vắn, hợp, “ gái xóm” nghe rất có duyên, xưa xưa theo lối nói Việt Nam. Đến câu thứ năm:

                                   giêng rồi     

                                               thấp thoáng

                                                               áo em giêng

     Chất thơ của cả bài đã cất cánh. Nếu không xuống thang thành ba nấc như thế thì làm hỏng tiếng hô “ giêng rồi” dẫu chỉ rất thầm, làm hỏng tiếp hình ảnh rất thơ rất họa của từ “ thấp thoáng”, làm hỏng tiếp một sáng tạo ngôn từ trong “ áo em giêng” ngậm nghĩa theo lối vừa dân tộc vừa mới mẻ.

       Mùa xuân, ra ngoại thành đã ngần ấy năm, lần nào mình cũng nhớ   “Giêng xuân”- Lê Huy Quang.   

                                                                   Hà Nội – Cuối 94

                                                * ( Bài in trên chuyên mục “ Sổ tay Thơ”

                                                               Tuần báo Văn nghệ)

                                              LỜI CUỐI SÁCH

1-Tập thơ Phải khác có 108 bài, suốt 40 năm (1968- 2008). Đây không phải là Tuyển, mà chỉ là chọn lọc một số bài đã in trong Tự bạch -1994, Ta về Hà Nội đi em – 2002; một số bài đã in báo; một số bài “ tồn kho”; cùng những sáng tác mới mà tôi cảm thấy thích hợp với hoàn cảnh hiện tại. Ban đầu, tôi đã chọn 208 bài, nhưng vì khổ sách nhỏ, sợ quá dầy sẽ khó đọc; vì thế tôi để lại 100 bài, sẽ xuất bản cùng một số Thơ và Trường ca “ tồn kho”, trong thời điểm khác.    

2- Quê cha Hà Tĩnh( Thạch Hà), quê mẹ Nghệ An ( Đô Lương); trên 40 năm qua, tôi sống và làm việc tại Thủ đô Hà Nội. Trong Đời Thơ, cũng như Đời Nghệ thuật của mình; tôi đã có được rất nhiều bài viết, giới thiệu, của những người chị, người anh, bạn hữu và các tác giả trẻ trong giới văn học, nghệ thuật – trên báo chí ở Trung ương cũng như trong cả nước. Tôi vô cùng biết ơn, và luôn nghĩ rằng- đó chính là tình cảm, là sự động viên, khích lệ mình trên con đường sáng tạo nghệ thuật đầy  thách thức, khó khăn và nhọc nhằn này. Tuy nhiên, do khuôn khổ có hạn của tập sách, nên tôi không thể in được hết các bài viết đó. Cũng bởi, đây đơn thuần chỉ là một Tập thơ ( chứ không phải là một Tuyển tập); nên khá nhiều bài viết về chân dung, cuộc sống, hội họa, sân khấu…của tôi; cũng không thể có mặt trong tập sách này. Vì thế, tôi mong mỏi sự đồng cảm, sẻ chia với lời cảm ơn chân thành nhất! 

 3- Nhân dịp này, tôi trân trọng cảm ơn Hội Nhà văn Việt Nam; Nhà Xuất bản Hội Nhà văn; Nhà Xuất bản Giao thông vận tải,  đã tạo điều kiện để tập thơ được ra mắt bạn đọc.

                                                      Hà Nội. Ngày Lập Thu- Kỷ Sửu 2009

                                                         Nhà thơ. Họa sĩ. Nghệ sĩ Nhân dân

                                                                         Lê Huy Quang     

                         PHẢI KHÁC- THƠ  LÊ HUY QUANG 

                                                   MỤC LỤC

                     PHẦN I. NHỮNG BÀI HÁT RU LÀ MẸ. 1968 – 1987. 49 BÀI.

Quê cha 1. Những bài hát ru là mẹ 2. Xóm ca 4. Giêng xuân 5. Hành hương 6. Đầu ô chuyển gió 7. Sông Hồng 8. Lời hát 9. Nơi đó 10. Chợ hoa 11. Hương nắng 12. Chân dung 13. Nhớ 15. Chiều phố 16. Thanh âm 17. Khoảng cách 18. Ngõ 19. Bài thơ thị xã 20. Ám ảnh 22. Nơi dốc 23. Mưa 24. Hải Phòng 25. Khâm Thiên 30. An Dương 31. Những khúc hát em 32. Sáng đầu năm 1973. 34. Ký họa không mùa 35. Sáng ga 36. Tự do 37. Quê mưa 38. Hạt giống 39. Đi 40. Nam Cao 41. Tự khúc mùa đông 42. Biển động 43. Sương 44. Trở lại 45. Giáp Tý 1984. 46. Ở giữa Bình Yên 47. Mưa Vinh 48. Ấn tượng Hà Nội 1985. 49. Siêu thực 51. Mùa đông 52. Phong cảnh 53. Người con gái ấy 54. Cảm tác nỗi niềm sân khấu 55. Tháng ba Quy nhơn 56. Nhớ Hàn Mặc Tử 57.

                                   PHẦN II. PHẢI KHÁC. 1988 – 2008. 59 BÀI 

Bài hát mở mùa 1988. 58. Mẹ 61. Còn ai? 63. Không đề 64. Sao đổi ngôi 65. Đêm em 66. Mùa xuân 67. Mùa hè 68. Bâng quơ 69. Mưa mây 70. Mùa thu 71. Gió 72. Trăng 73. Mốt và em 74. Sài Gòn hè 1993. 75. Khát vọng 77. Giao thừa 78. Tay em 79. Hững hờ 80. Tháng sáu 81. Hoài niệm 82. Ba khúc viếng Thâm Tâm 83. Ông đồ 84. Nắng 85. Ta về Hà Nội đi em 86. Hoa 87. Mùa xuân vẫn đến 88. Trắng đen 89. Nét sông 90. Ngơ ngẩn 91. Góc khuất 92. Tiếng chuông chùa 93. Đêm lập thể 94. Xưa 95. Nước mắt chiều 96. Nhớ Nguyễn Bính 97. Đèn quê 98. Lời em 99. Quẩn quanh 100. Nguyện cầu 101. Mùa cốm 102. Một năm 103. Rượu quê 104. Phố Huyện 105. Về đi thôi gió 106. Vắng mẹ 107. Cảm giác Nha Trang 108. Ảo ảnh 110. Một thoáng 112. Đơn ca 113. Bói Kiều 116. Ánh đèn giữa trưa 117. Cầu vồng 119. Ngẫu hứng 120. Thói quen 121. Chân dung hai mươi mốt 122. Phác thảo màu da cam 125. Phải khác 128.  

                                                    PHẦN III- ĐỒNG VỌNG

Hoàng Cầm. Hoàng Hưng. Nguyễn Thụy Kha. Đặng Trường Lưu. Lữ Huy Nguyên. Trịnh Thanh Sơn. Nguyễn Trọng Tạo. Thanh Thảo. Trúc Thông.